Ermeni ressam Gorky anısına yapılan çeşme tahrip edildi

Van’ın Edremit ilçesinde belediye tarafından 2015’de yapılan “Arshile Gorky Çeşmesi”nin evvel suyu kesildi sonra tahrip edildi.  

Duvar’ın haberine nazaran ilçeye bağlı Dilkaya Mahallesi’nde doğan ve 1915 Ermeni soykırımında doğduğu toprakları terk ederek ABD’ye yerleşen ressam Arshile Gorky anısına kendi ismiyle anılan çeşme 2015’de restore ederek tekrar aktif hale getirilmişti. Ressam Gorky’nin anısını yaşatmak için restore edilen çeşme, halk ortasında da “Gorki Çeşmesi” olarak biliniyordu.

4 lisanda ressamın biyografisi yazıldı

Onarımın yapıldığı periyotta Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) tarafından yönetilen Edremit Belediyesi, Gorky’nin ailesine ilişkin konutun yakınında bulunan ve ressamın ismiyle anılan çeşmeyi, dört başka musluktan su akacak halde dizayn edip yöreye ilişkin ‘Kurubaş taşı’ olarak bilinen eskitme taşlarla tekrar inşa etti. Çeşmenin olduğu alana, Ermenice, Kürtçe, İngilizce ve Türkçe dört lisanda ressamın biyografisinin yazılı olduğu bir tabela da asıldı. Yeniden çeşme üzerindeki taşlara dört lisanda ‘Gorky Çeşmesi’ yazıldı.

Kayyımın olaydan haberi yok

DBP’li belediyeye kayyım atanmasının akabinde çeşme tahrip edilmeye başlandı. Evvel suyun aktığı kısımdaki musluklar kırıldı ve ağaç tapalarla suyu kapatılan çeşmenin taşlarında Gorky’nin isminin yazılı olduğu yerler tahrip edildi. Sonunda Gorky’in biyografisinin dört lisanda yazılı olduğu tabela da yerinden sökülerek yok edildi.

Belediyenin yaptığı ve belediyenin kontrolünde olan çeşmenin neden bu hale geldiği sorusuna kayyımla yönetilen Edremit Belediyesi yetkilileri, suyun kesilmesinin mahalleye giden suyun yetersizliğinden kaynaklandığı cevabını verdi. Suyun konutlara verildiğini belirten yetkililer çeşmenin tahrip edilmesinden ise haberleri olmadığını belirtti.

Arshile Gorky kimdir?

Van’ın Edremit İlçesine bağlı Dilkaya (Xorkom) köyünde Ermeni bir ailenin iki birçoklarından biri olarak 1904 yılında dünyaya geldi. Vaftiz ismi Manug Vosdanig Adoyan’dır. Manug büyükbabasının, Vosdanig ismi ise annesi Şuşan’ın köyünün (bugünkü Gevaş) ismidir. 1905’deki tehcir esnasında ailesiyle evvel Ermenistan’a göç eden ressam, oradan da Amerika’ya sarfiyat. Manug Vosdanig Adoyan ismini 19 yaşında, (1921’de Boston’daki Hoş Sanatlar ve Tasarım Okulu’na kaydolurken) ‘Arshile Gorky’ olarak değiştirir. Manug, Gorky soyadını hayranı olduğu Rus muharrir Maksim Gorki‘den almıştır, Arshile ismi ise Ermeniliğine bir göndermedir: Arşag, Ardzruni, Ardziv üzere ‘a’ ve ‘r’ harfleriyle başlar. Bütün bu trajedilerin akabinde yaşadığı büyük çöküşle 22 Temmuz 1948’de “Hoşça kalın sevdiklerim” yazdığı bir mektup bırakarak intihar eder. Manug Vosdanig Adoyan ya da Arshile Gorky, William Feaver’ın Şubat 2010’da The Guardian’da yazdığı üzere “Amerika’nın en büyük ressamlarından”dır. Yapıtları sıhhatinde Çağdaş Sanatlar Müzesi tarafından satın alınmış ve sergilenmiştir. Gorky, sanatıyla yalnızca çağdaşlarına değil, sonraki jenerasyonlara de ilham vermiştir. Fotoğrafları dünyanın en kıymetli müzelerinde sergilenmektedir.