Ertuğrul Özkök: 1915 Çanakkale Köprüsü’nü yürüyerek geçen birinci gazeteci olduk

20 yılı Genel Yayın Direktörü olmak üzere 35 yıl aralıksız çalıştığı Hürriyet’in kasım ayında yollarını ayırdığı Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazılarını sürdürüyor. Yazılarını “newsletter” olarak geniş bir kümeye gönderen Özkök, son yazısında, 1915 Çanakkale Köprüsü’nü yürüyerek geçen birinci iki gazeteciden biri olduğunu yazdı, izlenimlerini kaleme aldı. Özkök, köprünün bittiğini ve açılış tarihinin şimdi katılaşmadığını belirterek, “Bu ay sonunda açılırsa kimse şaşırmasın.” yorumunu yaptı. Özkök, köprüye ait olarak, “Sadece bir köprü değil bu…Onu aşan bir şey. Ege’den Marmara’ya girişe ve çıkışa fevkalade bir estetik getiriyor.” fikrini lisana getirdi. Özkök, köprünün isminin “Gelibolu-Troya Köprüsü” olarak değiştirilmesi gerektiğini savundu. 

Özkök’ün “Tansu’ya Mektuplar” dizisinde “1915 Çanakkale Köprüsü’nü yürüyerek geçen birinci gazeteci” başlıklı yazısı şöyle: 

“Şunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Gazeteci olarak tarihe geçtim.

Gazeteci arkadaşım Cengiz Semercioğlu ile birlikte 1915 Çanakkale Köprüsü’nü yürüyerek geçen birinci iki gazeteci olduk.

Daha evvel öteki gazeteci arkadaşlarımız da  köprüye gittiler, fakat yalnızca kulelere çıkabildiler.

Köprüler kuleler için değil, kuleler köprü için yapılır ve köprünün hedefi üzerinden geçmektir.

O arkadaşlarımız köprüye gittikleri sırada şimdi geçişi sağlayan platformlar konulmadığı için tarihe geçmek bize nasip oldu.

Çoğunuzu şaşırtacak bilgi: Ne vakit bitiyor?

Evvel değerli bir bilgi vereyim.

Birçok insan bu köprünün 2023’te açılacağını zannediyor.

Halbuki köprü bitti… Açılış tarihi şimdi kesinleşmedi lakin bu ay sonunda açılırsa kimse şaşırmasın.

Birinci kıymetli bilgi bu.

Birinci hissiyatımı da vereyim.

Girişte birinci, çıkışta ikinci hissiyatım

Köprüye İzmir tarafından geldim ve doruktan birinci gördüğümde hissiyatım şu oldu:

San Francisco Golden Gate Köprüsü’nden çok daha etkileyici bir köprü.

Kırmızı kuleler köprüye dayanılmaz bir estetik veriyor.

Gece Avrupa ayağından çıkarken son hissiyatım da şu oldu:

Köprü geceleri şimdilik kolay florasan ışığı ile aydınlatılıyor.

Evvel Anadolu ayağında gün batımını seyrettim. Harikulâde bir manzara. Sonra Avrupa tarafından ayrılırken gece imgesini seyrettim.

Yalnızca bir köprü değil bu…Onu aşan bir şey. Ege’den Marmara’ya girişe ve çıkışa fevkalade bir estetik getiriyor.

Tıpkı anda 10 bin maratoncu geçse köprü çöker mi?

Köprüyü dörtlü bir konsorsiyum yaptı. İkisi Güney Koreli ikisi Türk.

Türk şirketler Limak ve Yapı İnşaat…

Yapı İnşaat daha evvel Avrasya Tüneli’ni yapan şirket.

Köprüyü gezerken bize konsorsiyumun icra konseyinden üç üye bize eşlik etti.

Reşit Yıldız, Başar Arıoğlu ve Ömer Güzel…

Aklımıza gelen her soruyu sorduk.

Mesela şu soruyu bile sorduk: “Köprünün üzerinden çok büyük kalabalık bir insan topluluğu geçse ve birebir adımlarla yürüse köprü yıkılır mı?”

“Köprü iki yana kaç metre sallanır?”

“Büyük bir tanker köprünün ayağına çarpsa ne olur?”

Bu akşam 21.30’da TV100’de karşılıklarını vereceğiz

Bunları bu akşam saat 21.30’da TV100’de yayınlanacak “Cengiz ile Ahtapot” programında manzaralı olarak anlatacağız.

Natürel bu soruların karşılıklarını da vereceğiz.

Üstelik bu mevzu son günlerde çok ön plana çıkan etraf ile ilgiliydi.

Finans kuruluşları sualtı etraf raporu istemiş

Köprünün inşaatı sırasında iki büyük sualtı operasyonu yapılmış.

Bunu İcra Konseyi Reşit Yıldız’tan dinledik.

Proje başlamadan evvel kredi verecek milletlerarası finans kuruluşları etraf raporları da istemişler.

Zira finans kuruluşları artık kredi verdikleri projelerin etrafa ziyan verip vermediğine çok dikkat ediyorlarmış.

Bu kuruluşların bilmek istedikleri şey de şu olmuş: 

Bu köprü sualtı ömrüne ziyan verecek mi?

Bu nedenle proje başlamadan, daha kredi etabında çok kapsamlı bir sualtı ve üstü etraf araştırması yapılmış.

Çanakkale Boğaz balık akımlarının da geçtiği yer olduğu için buna değer verilmiş.

Araştırma sonucunda köprünün ayaklarının balık akımına hiçbir pürüz çıkarmadığı ortaya çıkmış.

Fakat hiç beklemedikleri bir öteki sorun ortaya çıkmış.

Operasyon 1: Sualtı memelileri sorunu

Köprünün üretimi sırasında, bilhassa kazık çakımı sırasında çıkacak gürültünün sualtı memelilerini rahatsız edebileceği anlaşılmış.

Yani yunus balıkları sorunu çıkmış.

Kazık çakılırken dev çekiçlerin çıkardığı ses 500 metre ilerdeki yunus balıklarını rahatsız ediyormuş.

Sonuçta bunun için üniversitelerin su kısımları ile ile birlikte tahlil aranmış ve şu bulunmuş:

Kazık çakılacak bölgeye hassas müşahede aygıtları ve ikaz sistemleri yerleştirilmiş.

Kazık çakılırken 500 metre yakınlarda bir yunus sürüsü tespit edilirse kazık çakma sürecini durdurup, yunuslar 500 metre uzaklaşıncaya kadar bekliyorlarmış.

Ve bu olay çok sıkı takip edilip raporlanıyormuş.

Sürpriz sorun: Kuşağı tükenen dev pinalar

Suyun altında bundan da farklı ikinci bir operasyon var ki herhalde dünya tarihine geçer.

Zira kimsenin aklına gelmeyecek, öngörülemeyecek bir sorun ortaya çıkmış. 

Köprünün kulelerinden birinin altına dolgu platformu yerleştirirken dalgıçlar yerde pinalara rastlamışlar.

Pina çok iri dev denilebilecek bir midye çeşidi.

Jenerasyonu tükenmekte olan deniz canlılarından biri. Ben küçüklüğümden beri Ege’de yüzerken daima pina kabuklarına rastlardım lakin canlı olarak bir tane bile görmemiştim.

Dediğim üzere kuşağı tükenen bir çeşitmiş ve geçtiğimiz yıllarda Marmara’da tekrar görünmesi büyük bir umut getirmiş.

Zira pina suyu filtre ederek besleniyor ve ekosistemin devamında kıymetli bir rolü oluyor.

2020 yılında Marmara Denizi’nde birinci kez Küçükyalı kıyısında pinalara rastlanınca İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Cem Dalyan Milliyet Gazetesine şunu söylemiş:

“Akdeniz’in dev midyesi pina varsa umut vardır. Demek ki Marmara yaşıyor” demiş.

1200 dev pina için nakil operasyonu

Çanakkale Köprüsü’nün kule altları yerleştirilmeden evvel taban incelenirken 1200 tane civarında dev pina görülmüş.

Bunun üzerine yerleştirme operasyonu durdurulmuş. Üniversite ile ortak bir çalışma yapılmış.

Bu pinaların diğer yere nakledilmesinin mümkün olup olmadığı incelenmiş.

Sonunda onların yaşayabileceği bir bölge bulunmuş ve bu 1200 pina bu yeni yerleşim bölgesine nakledilmiş.

Artık açılış evresine gelen köprünün işte bu türlü bir çok farklı öyküsü var.

İmali hiç de kolay olmayan bir köprü bu. Lakin şurası kesin iki Türk şirketi şu an dünyanın en uzun köprüsünü inşa etme know how’ına sahip.

Bu özelliği ile de dünyanın en kıymetli köprü inşaat şirketleri ortasına girdiler.

Israr ediyorum, bu köprünün ismi ‘Gelibolu-Troya Köprüsü’ olmalı

Son nokta…

Köprü projesinin açıklanmasından beri daima tıpkı şeyi söylüyorum ve ömrümün sonuna kadar da söyleyeceğim.

Bu köprünün ismi yanlış.

“1915 Çanakkale” ismi verildi.

Bir sefer 1915 tarihi bütün dünyanın aklına Çanakkale Savaşı’nı değil Ermeni dramını getiriyor.

İkincisi bu savaş yapılırken oranın ismi Çanakkale değildi.

Bu savaş bütün dünyada “Gelibolu Savaşı” olarak biliniyor.

Üçüncüsü bu köprü dünyanın en kıymetli marka isimlerinden birinin toprakları üzerinde…

Troya’nın…

Yani dünyanın en kuvvetli en bilinen öykülerinden biri.

Bu isimler bir günde dünyanın ortak hafızasına girer

Bu köprü, bütün dünyanın düzgün bildiği, tarih kitaplarına girmiş  Troya Savaşı’nın yapıldığı kıyı ile, tekrar çok düzgün bildiği, tarih kitaplarına girmiş Gelibolu Savaşı’nın yapıldığı yer ortasında heyeti.

O nedenle ismi “Gelibolu-Troya Köprüsü” olmalıydı.

Yahut en azından “Çanakkale-Troya Köprüsü…”

Bence bir defa daha düşünmekte fayda var.

Bu isim bu köprüyü daha açıldığı gün dünyaca bilinir hale getirir ve farklılaştırır.

Kutuplaşma bu türlü yapıtlara ziyan veriyor

Sonuç olarak şunu söyleyeceğim:

Ülkemizde çok hoş şeyler de yapılıyor.

Ancak ne yazık ki kutuplaşma bu yapıtları bile tartışmalı hale getiriyor.

Halbuki eminim bu köprünün üzerinden geçen her insan hem estetiği, hem tarihi kıymetini hem de ulaşım bakımından kıymetini çabucak anlayacak.

Ayrıyeten o şantiyede çalışan insanları görüp tanısanız, bayan mühendisleriyle konuşsanız, ülkemiz hakkındaki gururunuz ve umudunuz çok daha yükselir.

Bu yapıtı Türkiye’ye kazandıran herkese bir vatandaş olarak minnettarım ve teşekkür ediyorum.”