Gündem
Avrupa Konseyi’nin Kavala kararı ne manaya geliyor, Türkiye’yi neler bekliyor: “Tahliye ve beraatten öbür yol yok”
Türkiye, Anadolu Kültür İdare Heyeti Lideri Osman Kavala’yı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına karşın türlü yollar uygulayıp, ısrarla …
Türkiye, Anadolu Kültür İdare Heyeti Lideri Osman Kavala’yı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına karşın türlü yollar uygulayıp, ısrarla tahliye etmeyerek Avrupa Kurulu tarihine geçti. AİHM kararlarının yerine getirilmesini denetlemekle yükümlü Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Kavala hakkındaki AİHM kararını uygulamadığı için Türkiye’nin bu mevzudaki “ihlal süreci” belgesini AİHM’ye gönderme kararı aldı. Bu evreden sonra olabilecekleri kıymetlendiren Avukat Benan Molu, Türkiye’nin önünde Kavala’yı evvel tahliye etmek, sonrasında ise beraatine karar vermek dışında yol kalmadığı görüşünde. Aksi takdirde Türkiye, ağır yaptırımlarla karşılaşabilecek.
Kurul, daha evvel yalnızca Azerbaycan için yaptırım sürecini başlatmış, Azerbaycan, belgesi AİHM evresindeyken hak ihlali kararını yerine getirerek yaptırımdan kurtulmuştu. Azerbaycan’dan sonra Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin belgesini AİHM’ye sevk ettiği birinci ülke Türkiye oldu.
Kavala’nın, AİHM, belgeyle ilgili karar vermeden tahliye edilmemesi durumunda, Türkiye, bu nedenle hatalı bulunan birinci ülke olacak. Sonrasında ise Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin yaptırım uyguladığı birinci ülke olarak tarihe geçecek.
Pekala tarihe geçen bu süreç nasıl gelişti?
Cezaevinde kalması için dava üzerine dava
19 Ekim 2017’de Gaziantep’ten uçağa bindiği sırada gözaltına alındı ve gözaltı sürecinin akabinde tutuklandı. Geride kalan 1555 gün, hukuk tarihine geçecek gelişmeler yaşandı.
*Kavala, 15 Temmuz darbe teşebbüsü sırasında ABD’li Henry Barkey ile birlikte hareket ettiği, darbeyi desteklediği ve Seyahat olaylarını finanse ettiği savlarıyla tutuklandı.
*Daha evvel Seyahat olayları nedeniyle FETÖ evraklarında ismi geçen firari emniyet mensubu ve savcıların hazırladığı fezleke temel alınarak yeni bir iddianame hazırlandı. Bu iddianamede 15 Temmuz savları yer almadı. Bir mühlet sonra da Kavala, 15 Temmuz evrakından tahliye edildi.
*Gezi davasında yargılanan Kavala, hakkında beraat kararı verildiği kademede, tahliye olacakken, 15 Temmuz evrakı raftan indirildi ve tıpkı gün bu evraktan tutuklanmasına karar verildi.
*Ancak bu karar verilmeden aylar evvel AİHM, Türkiye’yi, Kavala’yı siyasi nedenlerle tutukladığı gerekçesiyle mahkûm etmişti.
*İstanbul Başsavcılığı, Kavala’nın yine tutuklanmasını sağlayan belgeyi açarken AİHM mahkumiyetine dikkat etmemişti. Bunun üzerine savcılık, birkaç gün sonra Kavala’nın birebir ispatlarla bu defa casusluk cürmünden tutuklanmasını talep etti. Kavala, bu cürümden tutuklandı. AİHM kararına husus suçlamadan ise tahliye edildi. İspatlar birebir kaldı lakin suçlama değişti.
*Bir mühlet sonra da Kavala hakkında casusluk kabahatinden dava açıldı. İddianamede, Barkey ile Kavala’nın irtibatı konusunda telefonlarının birebir baz istasyonundan sinyal vermesi dışında ilişki kurulamadı. Bu durum, iddianamede, her iki ismin usta casus olmasıyla açıklandı
*Bir müddet sonra istinaf mahkemesi, Seyahat davasındaki beraat kararlarını bozdu.
*Kavala’nın casusluktan açılan davasıyla, Seyahat davası için birleştirme kararı verildi. Bu belge, Yargıtay’dan dönen, Seyahat olayları sırasında yaşananlar nedeniyle Beşiktaş Çarşı kümesi aleyhinde açılan dava ile birleştirildi ve torba dava oluşturuldu. Hala bu davanın tek tutuklu sanığı Kavala.
Türkiye’nin beyhude savunması
Türkiye ise bu tabloya karşın hala Kavala hakkındaki AİHM kararının gereğinin yerine getirildiğini savunuyor. Buna ispat olarak da savcılıkların ve mahkemelerin 15 Temmuz belgesinden daha evvel verdiği tahliye kararlarını işaret ediyor. Kavala’nın iki kere tahliye edildiğini fakat sonra farklı hatalardan tekrar tutuklandığını savunuyor.
Avukat Benan Molu, Türkiye’nin tezinin neden kabul görmediğini, bundan sonra olabilecekleri şöyle anlattı:
“Türkiye’nin önünde yalnızca iki yol var, evvel tahliye, sonra beraat” -Dışişleri Üst Kurumu, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin kararıyla ilgili olarak sert bir açıklama yaptı. Bakanlık tezlerinde haklı mı, Türkiye’nin savunmalarına neden prestij edilmiyor? Dışişleri Üst Kurumu’nın açıklamasında, uygulanmayan yüzlerce AİHM kararı olmasına karşın Kavala belgesi için bilhassa bu uygulamanın yapıldığı belirtiliyor. Bunun nedeni, AİHM’nin Kavala hakkında verdiği karar. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 18. hususundan mahkum edildi Kavala evrakında. Memleketler arası bir mahkeme, böylelikle, Türkiye’nin Kavala’yı siyasi nedenlerle, susturulmak için tutuklandığını karar altına almış oldu. Bu husus, çok nadiren uygulanan bir unsur. Bugüne kadar bu unsurdan verilmiş yalnızca 21 tane ihlal kararı var. İkisi Kavala ve Demirtaş belgelerinde Türkiye aleyhine verildi. AİHM, çok nadiren yaptığı bir yorum yapıp, bu kararın gereğinin lakin Kavala’nın hür kalması ve beraat etmesiyle yerine getirilebileceğini belirtti. Türkiye’ye böylelikle bir yükümlülük getirildi. Yani yalnızca tahliye ile de kararın gereği yerine gelmiş olmuyor. Tahminen Türkiye’ye nefes aldırır fakat beklenti beraat etmesi. Siyasi nedenlerle bu kişinin cezalandırılamayacağı karar altına alınmış durumda. -Bu süreç nasıl başladı, daha evvel Avrupa Kurulu bu süreci hiç işletti mi? Kavala hakkındaki AİHM kararı, Mart 2020’de katılaştı. Devletin öncelikli adımı Kavala’nın hür bırakılması olmalıydı. Fakat Mart 2020’den bu yana tahliye kararı verilmediği için Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi de bu yola girmeye karar verdi. Daha evvel Avrupa Kurulu tarihinde bu süreç yalnızca muhalif bir siyasetçinin tutuklanması ve AİHM kararına karşın hür bırakılmaması nedeniyle Azerbaycan için verilmişti. Artık de Türkiye için bu süreç başladı. Türkiye ise bu süreçte daima birebir argümanı kullandı. Kavala, belirtilen hatalardan tahliye oldu fakat sonra farklı kabahatten tutuklandı dedi. Bakanlar Komitesi bunu ikna edici bulmadı. Esasen 18. husus şöyle bir husus, ‘siyasi nedenli’ denilen tutuklamanın bütün sonuçlarının ortadan kalkmasını gerektiriyor. Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi de diyor ki ‘Kavala iki kere daha tutuklandı. Zira hür bırakmak istemiyorlardı. Siyasi saikle bu yola girildi. Asıl gaye özgür bırakılmaması…’ Israrla tahliye edilmediği için bu noktaya gelindi. -Bugün tahliye edilse sonuç değişecek miydi? Bugün özgür bırakılsa AİHM kararı bir manada yerine getirilmiş sayılacaktı. Bu kere beraat etmesi beklenecekti. Fakat AİHM’ye sevk edilmeden bekleme kararı alınabilirdi. Bu ihtarlar daha evvel Türkiye’ye iletildi ve bugün en sonunda bu noktaya gelindi. Aslında komite açısından çok süratli bir süreç bu. Daha uzun vakte da yayılabilirdi lakin Bakanlar Komitesi bunu çok süratli bir biçimde gündeme aldı ve üçte iki oy çokluğu sağlandı. -Şimdi ne olacak? Bu belge AİHM’ye gidecek. İhlal prosedürü resmen başladı. Bundan sonrası ise çok belgisiz. Ne olacağını göreceğiz ve yolda öğreneceğiz. İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Daire bakacak bu belgeye. Yanlış bilinen bir durum var. Güya AİHM, Kavala belgesine yine bakacak üzere algılanıyor. Hayır. AİHM, yalnızca evvelki AİHM kararının uygulanıp uygulanmadığına teknik olarak bakacak. Yerine getirilip getirilmediğine… Evrakın içeriğine girilmeyecek. Yalnızca yöntem değerlendirmesi denebilir buna. Kriteri de 2 Şubat 2022’ye kadar yaşananlar olacak. -Kavala, bu kademede tahliye edilse bile karar çıkacağı manasına mı geliyor bu? Evet. Azerbaycan mesela bu etapta tahliye kararı vermişti. Ancak AİHM tekrar ihlal kararı almıştı. AİHM, yalnızca ihlal kararını veriyor. Yaptırıma ise Bakanlar Komitesi karar veriyor. O belgede tahliye çıkınca, Bakanlar Komitesi yaptırıma gerek görmemişti. Bir de Azerbaycan örneğinde 14 ay sonra karar vermişti AİHM. Kavala için bu sürecin nasıl işleyeceğini göreceğiz. Ancak o davada Büyük Daire’nin birinci karar olması nedeniyle temel unsurları belirlemesi gerekiyordu. Artık unsurlar bariz. Bu kadar uzun sürmemesi bekleniyor. Fakat sonuçta Büyük Daire kararı. -Kavala’nın hür kalması ya da tutukluluğunun sürmesi yaptırım sürecini nasıl tesirler? Diyelim ki hür bırakıldı bu karar çıkana kadar. O vakit da büsbütün meçhul. Lakin AİHM, 2 Şubat 2022’ye kadar tahliye edilmedi diyerek ihlal kararı verebilir. Bakanlar Komitesi ise yaptırım kararı almayabilir. Sonuçta Kavala evrakında ne olursa olsun, Bakanlar Komitesi tekrar bakacak. Diyelim ki AİHM ihlal kararı verdi, Kavala da tahliye edilmedi. Artık yaptırım sıkıntısı gündeme gelecek. -Hangi yaptırımlar kelam konusu olabilir? Bunun tarihte rastgele bir örneği yok ve düzenlemelerde de açıklık yok. Bir dizi yaptırım sıralanıyor yalnızca. Çeşitli kurumlarda Türkiye’nin oy hakkının askıya alınması olabilir. Kurul üyeliğinin askıya alınması ya da Avrupa Kurulu üyeliğinden çıkartma kelam konusu olabilir. -Kavala karar giyerse artık tutuklu statüsü kalmayacak. Bu durumda nasıl hareket edilir? Bu ortada Kavala hükümlü hale gelebilir. Tahliyesi mümkün olmayabilir. Bu da bir şey değiştirmeyecek. Zira tahliye de kâfi değil zati. Beraat etmediği sürece bu yaptırım süreci işleyecek. Tekrar tıpkı biçimde bu süreçler kelam konusu olacak. Türkiye’nin iki seçeneği var evvel özgür bırakmak, sonrasında beraat ettirmek. Bunun dışında ne yaparsa 18. Husustan hak ihlalinin gereğini yerine getirmemiş sayılacak. Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Türkiye’ye yönelik ihlal sürecinde ikinci oylamayı yaptı: Oy çokluğu ile evrakın AİHM tarafından kıymetlendirilmesine karar verildi Osman Kavala: Tutukluluğumu devam ettirmek için gerçekleştirilen yargı uygulamalarının tarafsız bir gözle incelenmesini değerli buluyorum
|
