Türkiye, Ukrayna krizinde arabulucu olabilecek mi?

Cumhurbaşkanlığı’ndan bugün yapılan açıklamada, görüşmelerde ikili alakaların yanı sıra bölgesel ve memleketler arası sorunların ele alınacağı belirtilerek “Konsey Toplantısı vesilesiyle ikili alakaların ahdi tabanına kıymetli katkılar sağlayacak türlü mutabakat ve mutabakat metinlerinin imzalanması da gündemdedir” denildi.

Ziyaret yumuşamaya katkı sağlar mı?

Pekala Erdoğan’ın ziyareti ve görüşmelerinde Ukrayna tarafına aktaracağı bildiriler, tüm dünyanın gözlerinin çevrildiği bu krizin yumuşamasına katkı sağlayabilir mi?

Dış siyaset uzmanı Aydın Sezer’e nazaran Türkiye kendisini şimdiye kadar taraf olarak belirlediği için arabuluculuk üzere bir rolü oynaması sıkıntı fakat görüşmelerde verebileceği iletiler değerli olabilir.

Sezer, “Türkiye’nin işi sahiden çok lakin çok sıkıntı. Erdoğan’ın Zelenski’ye tansiyonu azaltma konusunda telkinde bulunmasının beklenebileceğini düşünüyorum. Lakin bu ne kadar sağlanabilir ya da ABD, NATO ve İngiltere buna ne kadar ön ayak olabilir, bu da başka bir tartışma konusu” değerlendirmesinde bulunuyor.

Maltepe Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısmı Prof. Dr. Hasan Ünal ise bilinen manada bir arabuluculuk olmasa da Türkiye’nin oynayabileceği rol olduğunu düşünüyor. Ünal, Türkiye’nin tansiyonu düşürmeye yönelik bir şeyler yapabileceğini belirterek şöyle konuşuyor:

“Aslında Ukrayna açısından hayatın gerçeklerini söyleyen değerli bir ülke Türkiye. Rusya açısından da bakıldığında da NATO üyesi olmasına karşın tarafsızlığını ulusal çıkarları ile bütünleştirmiş bir ülke.”

Okan Üniversitesi’nden Dr. Habibe Özdal ise Türkiye’nin mümkün bir krizden en fazla etkilenecek ülkelerden biri olduğuna işaret ederek arabuluculuk teşebbüsünün bu açıdan değerli olduğunu söylüyor. Bugünlerde Türkiye’nin arabuluculuğundan çok AGİT çerçevesindeki görüşmelerin İstanbul’da yapılmasının gündeme getirildiğini anımsatan Özdal, “Dolayısıyla Türkiye açısından arabuluculuk değilse de görüşmelere konut sahipliği yapması mümkün bir gelişme olarak karşımızda duruyor” ihtimaline işaret ediyor.

Ukrayna’nın doğusundaki gerginliğin giderilmesi için oluşturulan ve son toplantısını iki yıl evvel yapan Ukrayna-Rusya-Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Üçlü Temas Kümesi’nin yeni toplantısına Türkiye’nin konut sahipliği yapması gündeme gelmişti.

Amaç ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkarmak

Beraberinde çok sayıda bakan ve iş insanı ile Kiev’e gidecek olan Erdoğan’ın ziyareti kapsamında iki ülke ortasında çeşitli mutabakatlara imza atılacak.

Bu mutabakatların başında özgür ticaret mutabakatı (STA) geliyor. Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski dün yaptığı açıklamada, “Türkiye ile bir STA imzalayarak güçlü bir ekonomik sinyal vermeye hazırlanıyoruz. Gruplarımız çalışıyor ve anlaşacağımızdan eminim” demişti.

Ticaret Bakanı Mehmet Muş da bugün yaptığı açıklamada Ukrayna ile imzalanacak STA ile ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkartılmasının hedeflendiğini açıkladı.

Bağların 30. yıldönümüne denk getirilen ziyaret kapsamında gündeme gelecek bir öteki değerli bahis ise iki ülke ortasında hala âlâ seviyede olan ve Rusya’yı rahatsız eden savunma işbirliği.

Hava ve deniz platformlarında kullanılacak motorların temini için Ukrayna ile yapılan mutabakatlara ek olarak, Bayraktar tabancalı insansız hava araçları (SİHA) da Ukrayna’ya ihraç ediliyor.

Savunma işbirliği daha da gelişir mi?

DW Türkçe’ye konuşan savunma siyasetleri uzmanı Arda Mevlütoğlu, Ukrayna’nın bir müddettir Türkiye’nin en kıymetli savunma sanayi partnerlerinden biri olduğunu hatırlatarak “Bunda, Türkiye’nin bir müddettir Batılı ülkelerle yaşadığı tedarik problemleri makul bir rol oynamış üzere görünüyor. Öte yandan Batılı ülkelerin uyguladıkları çeşitli kısıtlama ve yaptırımların Türkiye’yi alternatif arayışlarına ittiği de bilinen bir gerçek” diyor.

Mevlütoğlu, iki ülkenin karşılıklı ihtiyaçlarının savunma alanında süratle güçlenen bir işbirliğini doğurduğunu söyleyerek “Bu işbirliğinin daha da derinleşerek devam etmesi beklenebilir” değerlendirmesini yapıyor. Lakin Mevlütoğlu’nun dikkat çektiği değerli bir konu Türkiye’nin bir müddettir hem kendi siyaseti hem de müşteri ülkelerin talepleri doğrultusunda savunma sanayii ile ilgili ihracat, ortak proje üzere alanlarda ketum davranıyor olması.

Bu nedenle mevcut Rusya-Ukrayna tansiyonu de göz önüne alındığında ziyaret kapsamında yeni işbirliği alanları olsa bile iki ülkenin ketum davranabileceği belirtiliyor.

Bu ortada tansiyonun bu kadar yüksek olduğu bir periyotta Kış Olimpiyatları’nın bitmesinin akabinde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in de Türkiye’ye gelmesi gündemde. Bu kapsamda Rusya ile de üst seviye işbirliği kurulu toplantısı gerçekleştirilmesi bekleniyor.