Fehmi Koru: Yanlışlar harikulâde el yakıyor, bir an evvel olağan hale geçmemiz lazım

Fehmi Koru*

Elektrik faturaları hanelere ve iş yerlerine ateş üzere düştü; bunda şaşılacak bir istikamet yok.

Yeni yıla girdiğimiz gece ilan edilen artırımlar ortasında elektrik fiyatları de bulunuyordu. Dağıtım şirketleri birinci faturaların şok tesirini azaltmak için bir çok yerde artırımlı ücretlemeyi erken başlattı. Şimdilerde gerçek artırımlı faturalar geliyor ve alanlar üzerinde şaşkınlığa yol açıyor.

Mağaza ve dükkan sahipleri yüklü faturaları vitrinlerine asmaya, dar gelirliler sokaklara taşarak rahatsızlıklarını duyurmaya başladı.

CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu dün akşam yayınladığı görüntüyle kendisine gelen faturaları ödemeyeceğini açıkladı.

Yansılar önemli.

Doğalgazın artırımlı faturaları da konutlara ve işyerlerine gelmeye başlayınca reaksiyonlar daha da büyüyecektir.

Yansıları azaltmak için, kullanılan elektriğin düşük tarifeye tabi kısmının 150 Kw’tan 210 Kw’a çıkartılması da işe yaramadı; çabucak her aygıt elektrikle çalışıyor ve en mütevazı meskenlerde bile ayda 210 kw’tan fazla elektrik tüketiliyor.

Artırım kararını yeni yıla girerken açıklayanlar yansıları evvel anlamakta zorlandı, sonra da ne yapacağını bilmez bir imaj verdi. İşin şaşılacak tarafı bu.

Siyaset halkla iç içe olmayı gerektirir. Artırımlar sonrası sergiledikleri şaşkınlık iktidar cephesinin halkın hassasiyetleri konusundaki zaafını ortaya koydu. Artırımın yansılara yol açacağını öngörememiş olmaları bunu gösteriyor.

Deva?

İktidar cephesinden yapılan ve AK Parti’nin prestij ettiği medyaya da yansıyan açıklamalara nazaran, deva olarak birkaç değişik senaryo üzerinde çalışılıyor. Minimum tüketim oranını biraz daha yükseltmek bu senaryolardan biri. Bir oburu de, ‘vergilendirme’ konusunda yeni bir düzenleme yapmak.

Artırımın geri alınması ya da makul bir orana indirilmesi?

Galiba bu düşünülmüyor.

Halbuki, iktidar cephesi yılın son ayında yapılan kamuoyu araştırmalarına da yansıyan üç puanlık bir dayanak artışını, doların bedelinin evvel 18 TL’ye çıkması ve tıpkı gece 10 TL’ye inmesi süreci ile sağlamıştı.

Dolar artık 13.5 ile 14.0 TL ortasında gidip geliyor ve son üç ayda gerçekleşen yarıya yakın paha kaybı o bir gecede yaşanan çıkış-iniş sayesinde pek akla gelmiyor. Gelse de sorgulanmıyor.

Misal bir süreç elektrik ve doğalgaz artırımı ile de yapılabilirdi.

Hâlâ yapılabilir.

Yüzde 127’yi bulan, ortalama yüzde 50 civarında gerçekleşen artırım oranı yarıya düşürülse, iktidar bunu da muvaffakiyet olarak sunabilir.

Nedense dağıtım şirketlerinin kârlarını törpülemek yerine Hazine’ye yeni yük getirecek formüller üzerinde çalışılıyor.    

Hazine’nin yeni bir yükü daha kaldıracak takati kaldı mı ki?

Şalter atabilir.

İnanılmaz hal mi, bu da nereden çıktı?

1980 sonrasında Ankara’da Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde doktora kurlarına devam ederken aldığım öğrencisi en kalabalık derslerden biri Prof. Bülent Daver’in verdiği ‘olağanüstü hal rejimleri’ dersiydi.

Prof. Daver yayımlanmış bu mevzudaki doktora tezinin kitabını almayı tavsiye ettiği için 1961 tarihli yayını eski kitapçılarda bulup almıştım.

Kitabın ismi, yazıldığı periyodun lisanını de yansıtmaktaydı: ‘Fevkalade Hal Rejimleri’ – Türkiye’de ve Yabancı Memleketlerde’…

Yeterlilik imtihanı heyetimde de yer alan Prof. Daver imtihanda bana inanılmaz hal kararının hangi durumlarda alınabileceği sorusunu yöneltmişti.

Oradan bilirim: Demokratik ülkelerde harika hal, ismi üstünde, fakat çok az durumlarda başvurulabilecek ve en kısa müddette olağan periyoda geçilmeyle sona erdirilmesi gereken süreksiz bir önlemdir. Anayasal bir önlemdir, fakat hem ilan edilmesini mümkün kılacak koşulların çok hudutlu tutulması, hem de uygulamada kalıcılık kazanmaması beklenir.

Önlem hala yürürlükte olan Anayasa’nın 119. hususunda yer alıyor.

Unsurun birinci kısmını okuyalım:

“Ülke Yöneticisi; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan yahut Cumhuriyete karşı kuvvetli ve hareketli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten yahut dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal tertibi yahut temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu sisteminin önemli biçimde bozulması, olağan afet yahut tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik buhranın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında yahut bir bölgesinde, müddeti altı ayı geçmemek üzere harika hal ilan edebilir.”

Görüldüğü üzere ‘ağır ekonomik bunalım’ da harikulâde hal ilan sebepleri ortasında yer alıyor.

Türkiye bugün savaşa girmiş yahut girmek üzere, ayaklanmaya maruz kalmış, kalkışmaya uğramış, şiddet hareketleri yaygınlaşmış, anayasal sistemi, temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmayı amaçlayan şiddet aksiyonları başgöstermiş bir ülke değil.

[Samsun’da heykele atak üzere, Alevileri rahatsız eden açıklamalar üzere, dini hassasiyetleri kaşıma üzere denemeler yapılıyor, eyvallah; fakat provokasyonlar konusunda tecrübeli bir ülkeyiz.]

Pekala üstte sayılan münasebetler ayarında ‘ağır bir ekonomik bunalım’ mı var ülkemizde?

Kısa mühlet evvel, ülkede ağır ekonomik buhran sebebiyle harika hal bulunduğunu ileri süren bir ceza hukuku profesörü, dün de, tekrar birebir görüşünü tekrarladı ve TBMM’nin mevzuyu görüşmek üzere özel gündemle toplanması davetinde bulundu.  

Ne demek oluyor bu?

Ceza hukuku hocası talebinin münasebetini şöyle açıklıyor:

“Olağan hukuk rejiminde alınması gereken önlemlerin ihmalinin ve hatta hukuk dışı uygulamalardaki ısrarın sebebiyet verebileceği tehlikelere işaret edilmesi…”

Neymiş?

Alınması gereken önlemlerin ihmali…

Hukuk dışı uygulamalarda ısrar…

Okuyunca, İzzet Ergenç hoca aslında farklı bir ileti vermeye çalışıyor gibime geldi.

Zira saydıkları, bana nazaran, harika hale gidilmesi için değil mevcut halden kurtulmak için birer münasebet olabilir.

Sağ olsaydı, Bülent Daver hocaya kanaatini sormak isterdim; ne yazık ki, kendisini 2014 yılında kaybettik.

*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.