Ankara’nın iki kutuplu dünyada ‘Batılı demokrasilerden’ taraf olmasının üzerinden 70 yıl geçti: Türkiye, 18 Şubat 1952’de NATO’ya resmen üye oldu

Türkiye’nin 18 Şubat 1952’de, Soğuk Savaş’ın dünyayı iki kutba ayırdığı günlerde Batı ittifakından taraf olma kararının en değerli adımlarından biri olan NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) üyeliğinin resmileşmesinin üzerinden 70 yıl geçti. 

50 yıldan uzun süren Soğuk Savaş’ta NATO, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin liderliğindeki Varşova Paktı’nın karşısında yer alıyordu. SSCB’nin dağılması ve Soğuk Savaş’ın üzerinden 30 yıl geçmesine karşın NATO bugün tekrar, Ukrayna ve Rusya ortasındaki krizde integral rol oynuyor. Eski bir Sovyet cumhuriyeti olan Ukrayna, eski müttefikine karşı ‘güvenlik güvencesi’ olması için NATO üyeliği istiyor. Rusya ise NATO ile hudut paylaşma fikrine sert bir halde karşı çıkıyor. NATO, bugün kimi başkanlar ve analistler tarafından bir ‘Batılı demokrasiler kulübü’ üzere tanımlansa da, birtakım analist ve uzmanlar da NATO’nun bir askeri ittifaktan fazlası olmadığını savunuyor.

Dışişleri Üst Kurumu, Türkiye’nin NATO üyeliğinin 70. yılını kutlamak yayımladığı toplumsal medya iletisinde, “Müttefiklik ruhu ve dayanışması temelinde barış ve istikrara katkı sağlamaya, NATO’nun geleceğinde kelam sahibi olmaya devam edeceğiz”  sözlerini kullandı. 

Bakanlık, birebir vakitte Türkiye’nin NATO üyeliği kapsamında geçmişte üstlendiği misyonları gösteren bir görüntü hazırladı. 

Türkiye, 18 Şubat 1952’de NATO’ya katıldı. NATO’ya iştirak evraklarını Ankara’da periyodun Ülke Yöneticisi Celal Bayar imzaladı. Türkiye böylelikle 12 kurucu üye ABD, İngiltere, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz’den sonra Yunanistan’la birlikte İttifak’ın 3. yılında NATO üyesi oldu.

Türkiye’nin NATO üyeliği kapsamında üstlendiği misyonlar

NATO’nun Afganistan’dan çekilmesine kadar bu ülkedeki Kararlı Takviye Misyonu kapsamında Kabil’de “Çerçeve Ülke” olan Türkiye, Kabil’deki milletlerarası havalimanının güvenlik ve işletme sorumluluğunu da üstleniyordu.

Bosna Hersek’te Dayton Barış Antlaşması’nın uygulanması misyonunun 1995’te NATO’ya verilmesi üzerine evvel Uygulama Kuvveti (IFOR), daha sonra İstikrar Kuvveti (SFOR) teşkil edilerek bölgede harekat icra edildi.

Türkiye, KFOR Harekatı kapsamında da Kosova’ya birlik gönderdi. Ayrıyeten Ege Denizi’nde sistemsiz geçişleri engellemeyi amaçlayan NATO faaliyetine daimi deniz ögesi katkısı sağladı.

NATO’nun 2005-2007 devrinde Afrika Birliğine eğitim ve ulaştırma takviyesi kapsamında oluşturulan BM-Afrika Birliği Darfur Misyonuna da dayanak veren Türkiye, Somali açıkları ve Aden Körfezi’nde deniz haydutluğuyla gayret çalışmalarına katkı sağladı. Harekat, Aden Körfezi, Arap Denizi ve Somali açıklarında deniz haydutluğuyla çabayı de kapsayacak halde genişletilerek “Okyanus Kalkanı Harekatı” ismini aldı.

NATO Irak Misyonuna askeri eğitim ve danışmanlık katkısının yanı sıra terör örgütü DEAŞ’la Gayret Memleketler arası Koalisyonu kapsamındaki NATO AWACS uçuşlarına havada yakıt ikmali takviyesi veren Türkiye, İttifak’ın Doğu Avrupalı üyelerine yönelik icra ettiği ileri mevcudiyet ve teminat önlemleri kapsamında NATO AWACS uçaklarının uçuşlarına havadan yakıt ikmali takviyesi ayrıyeten ulusal AWACS uçaklarıyla NATO uçuşlarına takviye sağladı.

Konya Hava Üssü, NATO Havadan Erken İhbar ve İkaz Kuvvetinin iki ileri harekat üssünden biri olarak NATO AWACS uçaklarının kullanımına sunuldu. NATO Daimi Deniz Güçleri İkinci Kümesine ve NATO Daimi Mayın Karşı Önlem Güçleri İkinci Kümesine daimi katkı sağlandı.

NATO’nun ortak bütçesine en çok dayanak veren ülkelerden biri Türkiye oldu. Bütçeye en fazla katkı yapan 8. ülke pozisyonundaki Türkiye, NATO altyapı fonlarından da önemli formda istifade eden müttefikler ortasında yer aldı.

VJTF kara ögeleri komutanlığı geçen yıl Türkiye’deydi

NATO bünyesindeki Çok Yüksek Hazırlık Düzeyli Müşterek Misyon Kuvvetinin (VJTF) kara ögelerinin komutası bir yıl boyunca Türkiye’de kaldı. 1 Ocak 2021’de devralınan komuta, 1 Ocak 2022’de Fransa’ya devredildi.

NATO Mukabele Kuvvetinin modülü olan VJTF’de 66’ncı Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı bünyesindeki yaklaşık 4 bin 200 asker vazife yaptı. Ayrıyeten Arnavutluk, Macaristan, İtalya, Letonya, Karadağ, Polonya, Romanya, Slovakya, İspanya, İngiltere ve ABD’den askeri ünitelerin iştirakiyle 6 bin 400 askeri işçi bu kuvvet içinde yer aldı.