AYM, tıpkı iş yerinde kreş konusundaki farklı uygulamayı “ayrımcılık yasağının ihlali” saydı

Anayasa Mahkemesi (AYM), tıpkı iş yerindeki birtakım çalışanlara kreş imkânı sağlanırken kimilerine bu imkanın tanınmamasını ayrımcılık yasağının ihlali saydı.

Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran, 2005’ten 2011’e kadar özel şirkette çalışan müracaatçı, iş yerindeki kimi bayan çalışanlardan farklı olarak kreş imkanından yararlandırılmadığı gerekçesiyle kendisine ayrımcılık tazminatı ödenmesi ve çocuğunun kreşine ödediği bedelin de tazmin edilmesi istemiyle dava açtı.

Davaya bakan İstanbul Anadolu 21. İş Mahkemesi, davayı ayrımcılık tazminatı istikametinden kabul ederek müracaatçıya 3 bin 787 lira tazminat ödenmesine, mahrum kaldığı haklar ile kreşe ödenen bedelin tazmini isteminin ise reddine hükmetti.

Tarafların karşılıklı temyizi üzerine belge, Yargıtay 9. Hukuk Dairesine gitti.

Daire ise İş Mahkemesinin kararını, 4857 sayılı İş Kanunu’nda sayılan ayrımcılık temellerinden birinin varlığının ispatlanamadığı gerekçesiyle müracaatçının aleyhine bozdu. Bunun üzerine yine yapılan yargılamada lokal mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararına uyarak davayı reddetti. Bu karar ise Yargıtay tarafından onandı.

Bunun üzerine müracaatçı, aile hayatına hürmet hakkıyla irtibatlı olarak ayrımcılık yasağının ihlal edildiğini ileri sürerek, AYM’ye kişisel müracaat yaptı.

Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 20. unsurunda garanti altına alınan aile hayatına hürmet hakkıyla kontaklı olarak Anayasa’nın 10. unsurunda belirtilen ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmetti.

AYM, ayrıyeten ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması, tekrar yargılama yapılması için karar örneğinin lokal mahkemeye gönderilmesini kararlaştırdı.

Kararın münasebetinden

AYM’nin ihlal kararının münasebetinde, olay tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat kararları gereği 150’den çok bayan personel çalıştıran patronların kreş kurma yükümlüğü altında oldukları, kreşten yararlanmanın da ailenin huzur ve refahını etkilediği tabir edildi.

Müracaatçının, Anayasa’nın 20. unsuru kapsamındaki aile hayatına hürmet hakkının norm alanına giren bir menfaatinin bulunduğunun tespit edildiği belirtilen kararda, bu kapsamda Anayasa’nın 10. unsurunda garanti altına alınan ayrımcılık yasağı çerçevesinde inceleme yapıldığı anlatıldı.

“Anayasa’nın 10. hususunda düzenlenen ayrımcılık yasağından doğan garantiler, hukuksal durumları misal olanlara farklı muamele edilmesiyle harekete geçer.” tabirinin yer aldığı kararda, müracaat konusu olayda patronun müracaatçıya kreş imkanı sağlamamasının farklı muamele teşkil ettiği bildirildi.

Patronun, durumları emsal olan çocuklu bayan çalışanlar ortasında kreş imkanından yararlandırma bakımından farklı davrandığı belirtilen kararda, “Anayasa’nın 10. hususunda düzenlenen ayrımcılık yasağının gayesi misal durumda bulunanlara objektif ve makul bir sebebi olmaksızın farklı muamelede bulunulmasının önlenmesidir. Ayrımcılık yasağının sağladığı asıl müdafaa bireylerin objektif ve makul bir sebebe dayanmayan farklı muamelelere maruz kalmamasıdır.” denildi.

“Objektif ve makul bir nedene dayanmayan her türlü farklı muamele otomatik olarak ayrımcılık yasağını ihlal eder.” değerlendirmesinin yer aldığı kararda, şunlar kaydedildi:

“İşverenin farklı muamelenin sebebi konusunda rastgele bir açıklama getirmediği değerlendirilmiştir. Derece mahkemelerinin patronun farklı muamelenin objektif ve makul bir sebebe dayandığını ispatlama yükümlülüğünü yerine getirmediğini gözetmemiş olması nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.” (AA)