AYM’den tartışmalı bilinmeyen şahit içtihadı

Anayasa Mahkemesi (AYM), birinci sefer Ergenekon soruşturması sırasında savcı Zekeriya Öz tarafından kullanılan, 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrasında da sıkça başvurulan saklı şahitler konusunda tartışma yaratan bir karar verdi. Mahkeme, “somut olgular” içermesi halinde tek başına saklı şahit sözüyle tutuklama kararı verilebileceğine hükmetti. Hukukçu Celal Ülgen, tek başına kapalı şahidin sözünün karara temel olamayacağını belirterek, “kuşkuya kapıldım” dedi.

Anayasa Mahkemesi, tek başına zımnî şahit tabiriyle tutuklama kararı verilebilmesinin önünü açan bir karara imza attı. Ortasında İrfan Fidan’ın da olduğu beş üyeli AYM Birinci Kısım, Diyarbakır Eğil Belediye Meclis Üyesi İstek Barut’un bilinmeyen şahit tabiri üzerine 2020 yılında “terör örgütü üyeliği” teziyle bir ay müddetliğine tutuklanmasıyla ilgili hak ihlali kararı verdi.

Mahkeme, gerekçeli kararında Barut’la ilgili kapalı şahit sözünün “soyut beyanlar” içerdiği; yer, vakit, kişi ve hareket bilgileri ihtiva etmediği ve bu manada yargı makamlarına kontrol imkanı vermediği belirtti. Bu nedenle Barut’un tutuklanması hukuka ters bulundu.  

AYM’den tartışmalı kapalı şahit içtihadı

Lakin Yüksek Mahkeme, gerekçeli kararının detaylarında, tek başına zımnî şahit tabiriyle şahısların tutuklanabileceğini belirtti. Kararda; daha evvel Rahip Brunson üzere bazı AYM kararlarında öbür şahit anlatımları ve telefon görüşmeleriyle desteklenen bâtın şahit anlatımlarını kuvvetli belirti olarak kabul edildiği anımsatıldı. Lakin mahkeme, İstek Barut kararında tek başına bâtın şahit beyanının “kuvvetli belirti olup olmadığına yönelik” birinci sefer kıymetlendirme yaptı.

Kararda, “şüpheli ya da sanığa saklı şahit beyanını gereğince denetleme imkanı sunulduğu durumlarda saklı şahit beyanının tutuklama bakımından kuvvetli belirti olarak kabul edilebileceği” belirtildi. Mahkeme, bunun için saklı şahidin anlatımlarının “yer, vakit, kişi ve hareket bilgileri” içermesi kaidesiyle yargı makamlarına kontrol imkanı veren somut olgular içeren zımnî şahit beyanının tutuklama bakımından kuvveli belirti saydı. Böylelikle AYM, öbür kanıtlarla desteklenmeyen kapalı şahit sözlerinin “somut olgular” içermesi halinde “tek başına kuvvetli belirti olabileceğini” kaydetti.

Mahkeme, ayrıyeten öteki bir kararına atıf yaparak, duruşmada sanık tarafından denetlenebilen bâtın şahitlerin beyanının da mahkumiyete temel alınabileceği değerlendirmesinde bulundu.

“Gizli tanık” telaşı

DW Türkçe’ye konuşan Avukat Celal Ülgen, mahkemenin bu gerekçesiyle kuşkuya kapıldığını belirterek, “Bu ister istemez F tipi yargının, başta Zekeriya Öz olmak üzere yaptığı kurgulamaları akla getiriyor. Doğal bundan ıstırap duyuyor insan” dedi.  Halbuki zımnî şahidin tek başına tabirinin karara tesir etmemesi gerektiğini vurgulayan Ülgen, “Gizli şahidin sözünü doğrulayan ve ona somutluk kazandıran yan kanıtların de aranması gerekiyor. Bunu yapmadan yalnızca zımnî şahitle yaparsanız, bu türlü kumpas ve kurgu davalarının bilhassa yargının bağımsız olmadığı, bir erkin/oligarşinin elinde olduğu süreçlerde bir giyotin üzere çalışmasına sebebiyet verirsiniz” değerlendirmesini yaptı.

Zekeriya Öz’ün mirası

Saklı şahit uygulaması, birinci kez Ergenekon soruşturması kapsamında firari savcı Zekeriya Öz tarafından 2017 yılında kullanılmıştı. Öz, Danıştay saldırısı sanığı Osman Yıldırım’ı bâtın şahit olarak kullanmıştı. 2008 yılında 5726 sayılı Şahit Muhafaza Kanunu’na yapılan eklemelerle bilinmeyen tanıklık kurumu yasallaşmıştı.

Şahit Müdafaa Kanunu’nun 9’uncu hususunda zımnî şahidin beyanının tek başına karara temel teşkil edemeyeceği düzenlenmişti. Yargıtay 16. Ceza Dairesi de 2019 yılında verdiği bir kararda, bâtın şahit tarafından verilen tabirin öteki kanıtlarla desteklenmediği takdirde karara temel alınamayacağına hükmetmişti.

Alican Uludağ

© Deutsche Welle Türkçe