Eski İngiltere Genelkurmay Lideri Richards: Misyonda olsam İngiliz askerlerinin Afganları öldürdüğü savlarını soruştururdum

Eski İngiltere Genelkurmay Lideri General Lord Richards, BBC’nin 2010 ve 2011 yıllarında İngiliz özel birliklerinin (SAS) tekraren defa tutuklu ve tabancasız Afganları kuşkulu şartlarda öldürdüğünü tespit etmesini kıymetlendirdi. Richards, “Görevde olsam bu argümanlar hakkında soruşturma açılması talimatı verirdim. Hala vazifedeki Amiral Tony Radakin’in de birebir kararı alacağından eminim” dedi.

BBC’nin elde ettiği askeri evraklar, SAS birliklerinden birinin 6 ayda 54 kişiyi yasa dışı biçimde öldürmüş olabileceğine işaret ediyor.

BBC’ye konuşan ve yargısız infazların gerçekleştiği periyotta Savunma Kurmay Lideri olarak vazife yapan Lord Richards, “İngiliz Tabancalı Kuvvetleri’nde buna emsal olayların çok ender görüldüğünü” söyledi.

İngiltere Savunma Üst Kurumu ise mevzuyla ilgili açılan kapsamlı bir soruşturmanın 2019’da kapatıldığını ve ortada yeni kanıt olmadığını açıkladı.

Ancak İngiltere’de ana muhalefetteki Emekçi Partisi, Savunma Bakanı Ben Wallace’un hususla ilgili olarak Parlamento’da açıklama yapmasını istiyor.

‘Adalet sağlanmalı’

İşçi Parti milletvekillerinden John Healey, “Bu tezler çok rahatsız edici ve bu çeşit olaylar İngiliz Özel Kuvvetleri’nin prestijini zedeleyebilir. Hem olaydan direkt etkilenen şahıslar hem de bugün misyon yapan İngiliz askerler için adaletin sağlanması gerek” dedi.

BBC’de yayımlanan Panorama programının araştırmasına nazaran eski İngiltere Özel Kuvvetler Lideri Mark Carleton-Smith Afganistan’da yaşananlardan bir yıl sonra misyona başladığında savlarla ilgili olarak bilgilendirildi. Lakin Carleton-Smith, Kraliyet Askeri Polisi tarafından SAS birliğine ait cinayet soruşturması başlatıldığında, kanıt olarak kullanılabilecek kimi bilgileri yetkililerle paylaşmadı.

İngiltere Savunma Üst Kurumu, yaptığı yazılı açıklamada BBC’nin “hakkında soruşturma tamamlanmış tezlere ait temelsiz sonuçlara vardığını”, İngiliz Tabancalı Kuvvetleri’nin Afganistan’da “cesurca ve son derece profesyonel bir halde misyon yaptığını” belirtti.

‘Hiç kimse yargıdan muaf değil‘

İngiltere’de tabancalı kuvvetlerden sorumlu bakan yardımcısı James Heappey ise “İddialara ait yeni kanıt varsa elbette soruşturma başlatırız. Kurumumuzdaki hiç kimse, ne kadar özel bir vazifede olursa olsun yargıdan muaf değildir” dedi.

BBC’ye konuşan Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nde eski Yargıç Sir Howard Morrison, “En azından ortadaki kanıtları tekrar incelemek için hakim tarafından yürütülen bir soruşturma başlatılmalı. Panorama araştırması çok önemli bir mevzuyu yüzeye çıkarıyor. Bunun kapsamlı bir halde incelenmesi gerektiğine herhalde kimse karşı çıkmaz” dedi ve devam etti:

“SAS son derece titiz işe alım standartları olan ve gurur duyulması gereken bir tarihe sahip seçkin bir ünite olarak algılanıyor. Lakin askeri operasyonlarda çalışan hiç kimse milletlerarası ve askeri kanunlardan üstün değil.”

Avam Kamarası Dışişleri Kurulu Lideri Tom Tugendhat ise “İddialarda rastgele bir doğruluk hissesi varsa Savunma Üst Kurumu bunu kapsamlı formda inceleyecektir” dedi ve ekledi:

“Ben misyon yaparken sav edilen olaylara şahit olmadım. İngiliz askerler inanılmaz kararlı ve mert bir halla ülkemize hizmet ediyorlar.”

• BBC araştırmasına nazaran İngiliz SAS askerleri gözaltındaki birtakım Afganları öldürdü
• Afganistan: Hangi insani yardımlara muhtaçlık duyuluyor?
• Afgan bayanlardan mektuplar: ‘Umarım dünya bizi unutmaz’

SAS birlikleri Afganistan’da Taliban maksatlarını yakalamak ya da öldürmek için gece baskınları düzenledi

Northmoor Operasyonu

2014 yılında Kraliyet Askeri Polisi Northmoor Operasyonu isimli bir soruşturma başlatmış ve Afganistan’da İngiliz birliklerin hata işlediği tezlerini tekrar araştırmaya başlamıştı. Bu soruşturmaya BBC Panorama takımının incelediği SAS takımı tarafından düzenlenen gece baskınları da dahil edilmişti.

Northmoor Operasyonu 2019 yılında Savunma Bakanı Ben Wallace’ın onayıyla kapatıldı. Savunma Üst Kurumu Afganistan’da kabahat işlendiğine dair rastgele bir ispat bulunmadığını belirtti.

Ancak BBC’ye konuşan soruşturmadan sorumlu yetkililer kanıt ararken İngiliz Ordusu tarafından engellendiklerini paylaştı. Soruşturma yetkilileri baskınların düzenlendiği olay yerlerini ziyaret edemediklerini ve üst seviye askeri görevlilerle görüşemediklerini anlattı.

Soruşturma kapsamında çalışan yetkililerden bir tanesi, “Denediğimiz her yolda durdurulduk. Bence soruşturmayı kapatmak için zirveden çok büyük bir baskı vardı. Bir noktada artık bulduğumuz kanıtların bir ehemmiyeti olmadığını ve bu davaların hiçbir vakit mahkemeye taşınmayacağını anladım” dedi.

Kraliyet Askeri Polisi’nin hazırladığı bir raporda mevzuyla ilgili görüşülen SAS askerlerinde “hafıza kaybı” yaşandığı belirtilmiş, görüşmelerden evvel askerlerin akranları tarafından hazırlanmış olduğuna dair sözler eklenmişti.

Savunma Üst Kurumu, Kraliyet Askeri Polisi tarafından yürtülen soruşturmada mahkemeye gitmek için kâfi kanıt bulunmadığını, bunun aksini ima etmek sorumsuzca ve yanlış bir hal olur” sözünde bulundu.

Bu tabirlerin akabinde bir Savunma Üst Kurumu sözcüsü Kraliyet Askeri Polisi yetkililerinin Panorama grubundan ve birtakım öteki medya kuruluşlarından elde edilen kanıtları görmek istediğine dair irtibat kurduğunu belirtti.

Avustralya soruşturması

Avustralya’da da emsal bir olay yaşanmış, Avustralyalı askerlerin 2009 – 2013 yılları ortasında Afganistan’da yasa dışı halde sivilleri öldürdüğüne dair tezler ortaya çıktığında 4 yıl süren bir soruşturma başlatılmıştı.

Soruşturmanın sonucunda ise askerlerin 39 kere yasa dışı cinayet işlediği ve baskın yapılan yerlere tabanca yerleştirdiği tespit edilmişti.