Fransa birinci bayan cumhurbaşkanını mı seçecek?

Sonia Phalnikar

Fransa’da cumhurbaşkanlığına Cumhuriyetçiler’den aday olan Valerie Pecresse, geçtiğimiz günlerde güç bir karar vermek zorunda kaldı. Bir müddet evvel eski bir meslektaşı tarafından cinsel tacizle suçlanan 72 yaşındaki televizyoncu Jean-Jacques Bourdin’ın sunduğu televizyon programına çıkma davetini kabul etmeli miydi, yoksa etmemeli miydi?

Bu kararsızlığın iki nedeni vardı. Birincisi, ülkede tanınmış kimi erkeklerin cinsel tacizle suçlandığı bir “Me Too” hareketinin başlamış olması, başkası de cumhurbaşkanlığı yarışında bu sefer çok sayıda bayan siyasetçinin adaylığını koymasıydı. Pecresse sonunda Bourdin’in aleyhindeki argümanları da gündeme getirebilme şartıyla programa katılmayı kabul etti. Pecresse, canlı yayında sunucu Bourdin’e hakkındaki suçlamaların kanıtlanması durumunda kınanması gerektiğini söyleyerek şöyle devam etti:

“Cinsel taciz ve bayana yönelik şiddetle çaba benim için şahsî bir uğraş… Çok fazla bayan uzun müddettir şikayette bulunmaktan korkuyordu. Sessizlik kuralı artık bitti.”

Cumhuriyetçiler’den aday olan Valerie Pecresse

Me Too hareketinden sonra ilk seçim

Fransa’da yakında başlayacak olan seçim kampanyalarına “Me Too” hareketinin de gündeme gelmesi bekleniyor. Paris Belediyesi Meclisi’nin feminist-aktivist üyesi Alice Coffin, “Bu, #MeToo kampanyasından bu yana birinci seçim ve televizyondaki bu program da bir dönüm noktası oldu. Cinsel taciz mevzularında siyasi tutum alma baskısı olduğunu gösterdi” değerlendirmesini yaptı.

Pecresse, geçen ay erkek siyasetçileri mağlup ederek muhafazakar partisinin cumhurbaşkanlığı adaylığını kazanan birinci bayan olmuştu. Coffin, “Pecresse, cinsel taciz konusunda televizyonda sesini yükseltme yüreği gösterdi. Bunun siyasi bir risk olmayacağına inanıyordu. Bu üzere (cinsel taciz) hususların oy yarışında oyunun kurallarını değiştirme potansiyeline sahip olduğunu gösterdi” görüşünü de lisana getirdi.

Üst kademelerde bayanlar

Bu sefer kitle partilerinden her zamankinden daha fazla bayan adayın olması, Fransız siyaseti için bir dönüm noktası. Valerie Pecresse’nin yanı sıra Paris Belediye Lideri Anne Hidalgo da Fransa Sosyalist Partisi’nin lider adayı. Birebir vakitte çok sağcı Ulusal Cephe’nin önderi Marine Le Pen de yarışta yerini alacak. Fransa’nın eski Adalet Bakanı Christiane Taubira da dağılan Fransız solunu birleştirmek için başkanlık teklifinde bulunan bir öbür bayan. 

Uzmanlara nazaran bu seçimdeki bayan aday yoğunluğu, bayanların siyasi iştirakini arttırmak için son yıllarda atılan adımların bir sonucu. Fransa’da yüzde 49 bayan aday kotasına uymayan siyasi partilere para cezası öngören bir yasal düzenleme yürürlüğe girmişti. Parlamentonun alt kanadı olan Ulusal Meclis’te bayan temsili yüzde 38,7 ile tüm vakitlerin en yüksek düzeyinde ve kabinedeki koltukların yarısında da bayanlar oturuyor. 

Paris Belediye Lideri Anne Hidalgo

Paris Dauphine Üniversitesi’nde siyaset bilimci olan Catherine Achin, “İlerleme seviyesi neredeyse ihtilal niteliğinde” diyor. Achin, “Hükümetin üst kademelerinde bayanların varlığı olağanlaşıyor. Lokal seviyede bile bayan belediye liderleri yalnızca yüzde 20’lik bir yer tutsa da Paris, Lille ve Marsilya üzere büyükşehirlerin belediye liderleri da bayan.

“Görünür ancak duyulmaz”

Fakat günlük hayatta ayrımcılıktan kaynaklanan maniler devam ediyor. Alice Coffin, “Fransız siyasetindeki cinsiyetçilik düzeyi hâlâ çok yüksek ve konuştuğum her bayan siyasetçi bunu doğruluyor” diyor ve #MeToo hareketinin çoklukla isimsiz tanıklıklar üzerinden yürüdüğünü hatırlatıyor. Coffin ayrıyeten bayanların bilhassa internette cinsiyetçi ve bayan düşmanı yorumlar almadığı bir hafta geçmediğine de dikkat çekiyor.

Cam Tavanı Kır (Brise le Plafonde de Verre) isimli bir kitap yazan ve son parlamento seçimlerine kadar bayan siyasi adaylarla çalışan Florence Sandis de tıpkı fikirde. Sandis, “Pek çok bayan siyasetçi bana ‘görünüyoruz lakin duyulmuyoruz’ dedi” biçiminde konuşuyor.

“Görünmez bir bariyer”

Bayanların kaydettiği siyasi ilerlemeye karşın, iktidarın üst kademelerinde yeniden erkekler var. Emmanuel Macron’un kabinesi cinsiyetler açısından istikrarlı olsa da savunma hariç birden fazla kilit bakanlık erkekler tarafından yönetiliyor. Birebir şey Fransız Parlamentosu liderleri ve birçok siyasi parti için de geçerli. Fransa’da şimdiye kadar yalnızca bir bayan başbakan oldu: 1991’de Edith Cresson.

Elysee Sarayı’na girmekse bayanlar için kuvvetli bir gayret olmaya devam ediyor. Catherin Achin, “Birçok bayan sembolik bakanlıklara getirildi. Fakat hiçbiri cumhurbaşkanı olmadı. Bu görünmez bir bariyer” yorumunu yapıyor.

Çok sağcı aday Marine Le Pen

Siyaset bilimci, Fransa’da cumhurbaşkanlığı rolünün nasıl erkeklikle özdeşleştiğini anlamak için Cezayir’deki siyasi krizin akabinde Charles de Gaulle’ün Beşinci Cumhuriyet’in birinci cumhurbaşkanı seçildiği 1958 yılına geri dönmenin kıymetli olduğunu söylüyor. Achin, “De Gaulle bir asker ve bir savaş kahramanıydı. Başkanlığı şekillendirdi, heybetli bedeni ve duruşuyla çok erkeksi bir formda damgasını vurdu. O vakitten beri, yalnızca beyaz erkek liderlerimiz oldu ve bir liderin nükleer cephaneliğin anahtarlarına sahip olacak kadar erkeksi ve kendinden emin olması gerektiği fikri hakim” diyor. 

Çok sağcı ve muhazakarların bayan adayları 

Anketler, bu sefer çok sağcı rakibi Marine Le Pen yahut Valerie Pecresse’nin feminist birer platforma sahip olmamalarına karşın Nisan seçimlerinde ikinci çeşitte Lider Macron’a meydan okuyabileceğini gösteriyor. 

Jean Jaures Vakfı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Gözlemevi’nin yöneticisi Amandine Clavaud, “(Önceki seçimde) Marine Le Pen seçilseydi mutlaka bayan haklarını ilerletmeyecekti. Siyasetleri, aslında bu sorunları önemseyen insanları huzursuz ediyor” dedi.

“Fransa’nın birinci bayan cumhurbaşkanı” olacağını söyleyen, lakin feminist olmadığını söyleyen Valerie Pecresse de cinsel taciz konusundaki son duruşuna karşın bayan hakları savunucularını heyecanlandırmış değil. Bu ayın başlarında Pecresse, seçim kampanyasında yakın çalışacağı 11 kişilik grubunu tanıttı. Grubun tamamı erkeklerden oluşuyordu.