HDP Eş Genel Lideri Sancar’dan 6’lı doruğa tenkit: ‘HDP ile görüşüyoruz, legal görüyoruz’ demek yetmez

HDP Eş Genel Lideri Mithat Sancar, parlamenter sistem çalışması yürüten altı muhalefet partisi başkanının buluştuğu “yuvarlak masa” toplantısına davet beklemediklerini fakat “geçiş süreci” ve cumhurbaşkanlığı seçimi bahislerinde kendilerinin “mutlak müzakere zemini” olarak kabul edilmesini istediklerini söyledi.

Sancar, “O nedenle ‘HDP ile görüşüyoruz’ demek yetmez. ‘HDP’yi legal görüyoruz’ demek de yetmez. Temel olan, HDP’yle eşitler ortası bir tabanda tereddütsüz, çekincesiz, direkt ve açık bir diyalog ve müzakere yürütmeyi kabul etmektir” görüşünü lisana getirdi.

Sancar, GÜZEL Parti’nin “HDP kapatılmalıdır” yaklaşımını eleştirirken, muhalefet içinde “HDP’yi güzel tutalım, lakin boş tutalım, yaklaşımını pişirenlerin farkında olduklarını” söyledi.

HDP Eş Genel Lideri Sancar, yeni siyasi gelişmelere ait BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtladı:

Altı muhalefet partisi önderinin buluşmasıyla başlamak istiyorum. Bu buluşma nedeniyle, toplumsal medyadan “HDP neden masada yok” tenkitleri geldi. Siz bu masaya davet edilmeyi bekliyor muydunuz?

Muhalefet partilerinin kendi ortalarında diyalog ve ortak çalışma yürütmelerine bizim rastgele bir itirazımız yok. Aslında bu buluşma, güçlendirilmiş parlamenter sistem tartışmalarının finali olarak duyurulmuştu. Bu tıp çalışmalar yapılabilir elbette. Çeşitli partiler ortasında bu tıp bağlar bize nazaran olumludur.

Burada karışıklık yaratan ve tartışmaya neden olan durum şudur: Toplantı gerçekten belirtilen gündemle mi gerçekleştirildi, yoksa tıpkı vakitte bir ittifak buluşması mıydı? Millet İttifakı’nın genişleyip genişlemeyeceği üzere bir tartışma, sanırım bu meçhullükten ortaya çıktı. Millet İttifakı’nın genişlemesiyle ilgili görüşmeler de yapılabilir, buna da bizim itirazımız olamaz. Çünkü biz parlamento seçimine kendi ittifakımızı kurarak gireceğimizi belirttik.

Lakin cumhurbaşkanlığı seçimi için ortak aday fikrine açık olduğumuzu da söyledik. Bunun yolunun da bizimle kamuya açık, direkt müzakere yürütülmesi olduğunu her vesileyle lisana getiriyoruz. Müzakere etmek istediğimiz çerçeveyi ana çizgileriyle esasen hem deklarasyonumuzla duyurduk hem de çeşitli beyanatlarımızda söz ettik. Şayet bu çalışma, Meclis seçimlerine dönük bir ittifak niyetiyle yapılıyorsa, bizim burada yer almamızın bir gereği aslında yok.

Şayet cumhurbaşkanlığı seçimi ve onunla irtibatlı temel sıkıntılar kelam hususuysa, durum değişir. Başta geçiş süreci olmak üzere, cumhurbaşkanlığı seçimini ilgilendiren mevzularda bizimle açık diyalog ve müzakere yürütülmesi talebimizi tekrar etmek istiyorum. Bunun için o masada bulunmak gerekmiyor; kaldı ki bizim o masaya davet edilme üzere bir beklentimiz de yoktu. Şayet cumhurbaşkanlığı seçimi ortak aday tartışması üzerinden gelişecekse, HDP olarak talebimiz, bu çerçevedeki hususların bizimle kamuoyuna duyurularak, açık, direkt ve şeffaf biçimde yürütülmesidir.

• 6 muhalefet başkanı buluştu: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçmek ortak ve öncelikli maksadımız
• 6 muhalefet önderinin buluşması: İttifak için Seçim Yasası değişikliği beklenecek

“HDP’yi beğenilen tutalım, ancak boş tutalım’ yaklaşımı pişiriliyor”

Bu görüşmenin akabinde Pervin Buldan, “Bizi yok sayanları vakti geldiğinde biz de yok sayarız” dedi, keza sizin de bu tarafta açıklamalarınız var ve bu, altılı toplantıya reaksiyon olarak yorumlandı.

HDP’yi yok sayan rastgele bir yaklaşımın, Türkiye’de gerçek ve güçlü bir demokrasi, kapsamlı ve kalıcı bir toplumsal barış inşa etme talihi yok. Bunu da şöyle netleştireyim: Şayet Türkiye’de nitekim demokrasiye giden yol açılacaksa, yeni bir periyot başlatmak gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmanın ve Meclis’te bu değişimi sağlamaya yetecek bir çoğunluk oluşturmanın bu açıdan çok değerli olduğu açık. Bütün bunları HDP’siz yapabileceğini düşünen kim varsa, hayal aleminde yaşıyor demektir.

“HDP’yi güzel tutalım fakat boş tutalım” üzere bir yaklaşımın da birilerinin gündeminde olduğunu ve bu mevzuda hazırlık yapıldığını görüyoruz. Böylesi bir yaklaşım tuzaklarla doludur. Bunun farkında olmadığımızı düşünmek de önemli bir yanılgıdır.

“Kastettiğimiz ÂLÂ Parti’dir”

Benim merak ettiğim şu; siz o toplantıda olmamakla kendinizi “yok sayılmış” mı hissettiniz?

Hayır, bu türlü söylemiyorum. HDP’yi ötekileştiren, hatta düşmanlaştıran yaklaşımlar çok tehlikeli sonuçlar doğurur. HDP’yi muhatap almayı kabul etmeyen, bunun da ötesine geçerek HDP’ye karşı düşmanca tavır takınan bir zihniyetin Türkiye’de demokrasiye katkı sunma tezinin rastgele bir inandırıcılığı yoktur, olamaza da.

Şayet bu iktidara karşı demokratik bir alternatif oluşturulmak isteniyorsa, bunu Türkiye’nin geçmişten bugüne en derin probleminde iktidarın anlayışını motamot sahiplenerek yapılması mümkün değildir. Kelamı dolandırmaya gerek yok: Kastettiğimiz, öncelikle ve bilhassa UYGUN Parti’dir. Düşünün ki, bu parti sözcüleri aracılığıyla “HDP kapatılmalıdır” bile diyebiliyor.

Buna yönelik mi reaksiyonunuz, yani ÂLÂ Parti’ye?

Yalnızca GÜZEL Parti’ye yönelik değil. Toplantıdan evvel de pek çok kere lisana getirdik. “Altı muhalefet partisi” bir ortaya geldiğinde, bu partilerin,Türkiye’deki temel problemlere dair sahiden muhalif bir tavır sergilemesi beklenir. Muhalif olmak da iktidarın, Türkiye’deki temel sıkıntılara dair yaklaşımlarına karşı olmak ve demokratik tahlil teklifleri sunmak manasını taşır. Lakin bir parti, kurum yahut etraf, Kürt sorunu, eşit yurttaşlık ve siyasal özgürlükler üzere en temel hususlarda dahi iktidarla tıpkı yahut misal anlayışı paylaşıyorsa biz bu yapıya muhalif diyemeyiz.

Bu türlü bir anlayışın yük taşıyacağı bir ittifakın da Türkiye’ye bugünkünden daha güzel bir gelecek vaat etmesinin mümkün olmayacağını düşünüyoruz.

“HDP mutlak müzakere adresi olarak kabul edilmeli”

Kılıçdaroğlu, ‘HDP’yi yok saymıyoruz, görüşüyoruz, gerektikçe de görüşeceğiz’ dedi. Bu açıklama sizin için kâfi oldu mu, yoksa “biz de o masada kesinlikle olmalıydık” diyor musunuz?

Bizim “mutlaka o masada olmalıydık” üzere bir beyanımız yahut açıklamamız olmadı. Biz Türkiye’nin geleceği tartışılırken HDP’nin yok sayılmasının büyük bir yanlış ve tuzak olduğunu söylüyoruz. Temel sıkıntı, HDP’nin direkt doğruya müzakere adresi olarak kabul edilip edilmediğidir.

HDP ile açık ve şeffaf görüşme yürütülmesi, diyalog kanallarının oluşturulması, Türkiye’de baskıcı iktidarı ve yıkıcı atmosferi dönüştürmek için elzemdir. Lakin gündemde seçimler olduğu için problemleri çoklukla seçim çerçevesinde konuşmak durumunda kalıyoruz.

Öncelikle şunu tekrar vurgulamalıyım: Parlamento seçimiyle cumhurbaşkanlığı seçimini ayırıyoruz. Cumhurbaşkanlığı seçimi birebir vakitte bir geçiş süreci sıkıntısıdır. Şayet ortak bir adayda karar kılınacaksa, Türkiye’nin yeni bir başlangıcı hangi çerçevede yapacağının detaylı bir biçimde konuşulması gerekiyor. Şayet ortak bir aday fikri olgunlaşırsa biz, bu problemin isim üzerinden değil, siyasal unsurlar ve yapısal sıkıntılar üzerinden konuşulmasını istiyoruz. Aksi taktirde kamuoyunun büyük bir kesitinin şu soruları sorma hakkı doğuyor: 6 parti buluştu, şöyle bir geçiş süreci şöyle bir sistem ve şöyle bir gelecek önerisi ortaya çıkardı. Pekala bu nasıl hayata geçirilecek?

Bunu Türkiye’nin en dinamik, demokrasi uğraşı konusunda başta Kürt halkı olmak üzere en direngen ve kararlı sosyolojisini hesaba katmadan, bu sosyolojinin direkt siyasi iradesini temsil eden bir partiyi eşit bir aktör olarak görmeden nasıl yapacaksınız? Bu sorulara karşılık verme mecburiyeti, muhalefet partilerinin topluma karşı sorumluluğudur.

“HDP ile görüşüyoruz, legal görüyoruz demek yetmez”

Bizim kaygımız temel olarak Türkiye’yi demokrasiye kavuşturarak kalıcı barışı inşa etme imkanlarını sağlayacak toplumsal dinamizmi ortaya çıkarmaktır. Son yıllarda çok büyük tahribatlar, çok büyük adaletsizlikler yaşandı. Bunların elbette tamiri gerekiyor lakin daha ötesini hedeflemek gerekiyor, o da şudur: Birebir tahribatların yine yaşanmayacağı sosyolojik ve politik bir yeri yaratmak.

Bu yeri yaratabilmek için de HDP’nin siyasi aktör olarak temsil ettiği geniş sosyolojinin siyasi özne olarak tanınması bir zorunluluktur. O nedenle “HDP ile görüşüyoruz” demek yetmez. “HDP’yi yasal görüyoruz” demek de yetmez. Temel olan, HDP’yle eşitler ortası bir tabanda tereddütsüz, çekincesiz, direkt ve açık bir diyalog ve müzakere yürütmeyi kabul etmektir.

Siz ‘mevcut iki ittifak içinde yer almayacağız‘ diyorsunuz lakin partinizin ülke yöneticisi adayı çıkarıp çıkarmayacağı konusunda da şimdiye kadar net bir açıklama yapmadınız.

Aday sıkıntısını, önerdiğimiz bu çerçeve derinlemesine tartışılmadan gündemimize almıyoruz. Seçim tarihi aşikâr olduğunda o vakte kadar alınmış olan yahut alınması mümkün yola bakarız, gelişmeleri kıymetlendiririz, kararlarımızı da bu olgu ve datalara nazaran veririz.

Kendi adayımızı çıkarıp çıkarmayacağımız sıkıntısı de bu süreç içerisinde şekillenecektir. Ki bunu da yalnızca HDP olarak yapmayacağız; Meclis seçimi için kurmakta olduğumuz demokrasi ittifakının bileşenleriyle tartışarak, bu ittifakta yer almayan demokrasi güçleriyle istişare ederek, tabanımızla diyalog içerisinde belirleyeceğiz. Şöyle yapılmazsa aday çıkarırız yahut şöyle yapılırsa aday çıkarmayız üzere bir yaklaşımın, bu mevzuda yürütülebilecek kapsamlı ve derinlemesine tartışmaların önünü tıkayacağı kanaatindeyiz. O yüzden biz, demokrasiye, barışa ve adalete giden yolun tıkanmaması, bilakis bu yolun genişlemesi için, mevcut kurallarda bir tuzak olarak gördüğümüz aday tartışmasına girmek istemiyoruz.

“Seçeneklerden biri kendi adayımızla çıkmaktır”

Ancak eş genel lider yardımcınız Tayip Temel de altı başkanın buluşmasına davet edilmemenizi eleştirirken “biz de kendi adayımızı çıkarabiliriz” manasına gelecek bir açıklama yaptı…

Tam olarak o denli söylemedi, o açıklamanın bir bağlamı vardı. Tayip Temel arkadaşımız, “Millet İttifakı’nda, kendi adayımızı çıkarma eğilimimizi güçlendiren gelişmeler var” dedi. Herkes biliyor ki, kendi adayımızı çıkarmak da gerçek bir seçenektir. Ancak biz bunu artık tartışmak istemiyoruz.

Yani seçeneklerden biri, elbette seçimlere demokrasi ittifakının adayıyla katılmaktır. Bizim temel olarak önceliğimiz, bu önerdiğimiz çerçeve olgunlaşıncaya kadar tartışmanın sürdürülmesidir. Mutabakat sağlanırsa ortak aday fikrine açık olduğumuzu zati beyan etmiştik. Şayet ortak aday bu gerçekleşmezse ne yapacağımıza, biraz evvel değindiğim çoğulcu demokratik sistemle karar vereceğiz. Bu türlü bir durumda, kendi adayımızla seçimlere girmek de elbette değerli bir seçenek olacaktır.

“Üçüncü ittifak değil, geniş demokrasi ittifakı olarak tanımlıyoruz”

Partinizin de içinde yer aldığı üçüncü ittifak çalışması var. İkinci toplantıyı da sanırım 26 Şubat’ta yapacaksınız. Birincisi sekiz siyasal yapı ile başlayan ittifak görüşmeleri yeni iştirakçilerle genişleyecek mi? İkinci olarak da sekiz siyasal yapı önderi olarak bir ortaya gelip birlikte fotoğraf verecek misiniz?

Bizim demokrasi ittifakımız çok geniş bir çerçeveyi içeriyor. Sol sosyalist aktörlerle, siyasi parti ve oluşumlarla ittifak da bunun kıymetli bir modülüdür. Biz bu buluşmalara “ortak mücadele” maksadı koyduk.

Bizim yaptığımız görüşmeler, demokrasi ittifakı olarak tanımladığımız bir çerçeve içerisinde ilerliyor. Demokrasi ittifakı, başlı başına bir seçim ittifakı değildir. Bizim önceliğimiz, bir gayret iştirakini oluşturmaktır. Bu iştirak inşa edilirken bir seçim gerçekliğiyle de karşı karşıya olduğumuzun şuurundayız. Lakin odağımıza seçimi almadık.

Birinci toplantıda da bu mevzuda mutabakat sağladık. Yani öncelik seçim ittifakı değildir. Birincil olarak ortak çabayı nasıl inşa edeceğimizi konuşuyoruz. Ancak seçimler de bu buluşmalardaki tartışma mevzularından biri olarak gündeme gelecektir elbette.

Taraflar, 26’sında gerçekleşecek ikinci toplantıya eş liderler seviyesinde katılacak. Birinci toplantıdan çıkan üç değerli sonuç vardı. Bunların içinde genişleme perspektifi de yer alıyordu. Münasebetiyle sol-sosyalist yapılara dönük genişleme çalışmalarımız devam edecek.

Öte yandan demokrasi ittifakı çerçevesinde diğer kesitlerle görüşmelerimiz sürüyor. Mesela Kürdi partilerle yürüyen bir çalışmamız var. Zati 2019 mahallî seçimlerinde oluşmuş bir ittifakımız mevcut, bunu genişletmek için çalışmalarımızı yürütüyoruz. Biz bütün ezilenleri, sömürülenleri, dışlananları, ötekileştirilenleri, mazlumları ve mağdurları kapsayacak bir ortak uğraş birlikteliği inşa etmek istiyoruz. Bunu başardığımızda seçim sıkıntısı daha rahat bir biçimde ele alınır.

O nedenle “üçüncü ittifak” kelamı, yürüttüğümüz çalışma için yanlışsız bir niteleme değildir. Bu formda kullanıldığının farkındayız ancak biz bunu üçüncü ittifak değil, geniş demokrasi ittifakı olarak tanımlıyoruz. 26’sındaki toplantı da çalışma alanlarını ve sistemlerini daha da somutlaştıracağımız bir gündemle gerçekleştirilecek.

“Öcalan’ın ne dediğini direkt kendisinden öğrenelim”

Ülke Yöneticisi Erdoğan’ın “Edirne’deki İmralı’dakine hesap verecek” kelamları çok tartışıldı. Burada HDP’ye yönelik yeni bir plan mı kuruluyor ya da somut bir gelişme olmuş olabilir mi sizce?

Suyu bulandırmak istiyorlar. Somut bir gelişme olup olmadığını bilmemiz mümkün değil. Bunu bilmenin tek yolu var: İmralı’da avukatlarla ve/veya bağımsız heyetlerle görüşmeye müsaade verilmesi. Böylelikle Abdullah Öcalan’ın bu mevzu dahil, öteki hususlarda ne düşündüğü, şahsen kendisi tarafından söz edilsin. Bunun dışındaki atakların HDP içinde tartışma yaratma, Kürt seçmende zihin bulanıklığına yol açma üzere hedefler güttüğünün farkındayız ancak bu hesapların tutması mümkün değil. O nedenle biz Erdoğan’ın kelamlarının içeriğine bir değer atfetmiyoruz.

Öcalan daha evvel yıllarca avukatlarıyla görüştü, fikirlerini avukatları aracılığıyla kamuoyuna duyurdu; artık de birebiri yapılmalıdır. Yol kolay ve açıktır: Görüşmeler sağlansın, Öcalan’ın ne dediğini herkes direkt kendisinden öğrenelim.

• HDP, Anayasa Mahkemesi’nden savunma için ek mühlet istedi
• Tahlil süreci ve HDP merkezli ‘muhatap’ tartışması nasıl başladı, kim nasıl reaksiyon verdi?
• HDP’nin 2023 seçimlerine dönük ‘Demokrasi Tavır Dokümanı’nda hangi bildiriler öne çıkabilir?
• HDP kapatma davasına nasıl hazırlanıyor?
• HDP Eş Genel Lideri Buldan: ‘Kürt sorunu çözüldü’ derseniz milyonlarca beşere palavra söylemiş olursunuz

“HDP yüzde 15’lere ilerliyor”

Partiniz hakkındaki kapatma davasının seçimlere kadar sonuçlanmasını bekliyor musunuz? Partiniz kapatılsa da kapatılmasa da, HDP temsilcilerini bir formda alanda siyasi aktör olarak görecek miyiz?

HDP kapatılsa da kapatılmasa da, siyasi gücünü ve toplumsal tesirini bir biçimde değil, her biçimde, yalnızca siz değil herkes görecek. Biz hem çaba sürecine hem de seçime yükümüzü ve gücümüzü en tesirli halde yansıtacak imkanlara sahibiz. Geleneğimiz, deneyimimiz ve birikimimiz ortadadır. Bütün ataklara ve kuşatmalara karşın yalnızca ayakta durmakla kalmadık, yolumuzda dengeli ve kararlı bir biçimde ilerledik, ilerliyoruz.

Şu anda bizden hoşlanmayan çevrelerin tesirindeki kamuoyu yoklamaları bile HDP’nin yüzde 15’lere yanlışsız ilerlediğini lisana getiriyor. Yüzde 15 oranı yalnızca sayısal bir sıkıntı değildir. Bu oran, bütün pürüzlere karşın HDP’nin, halkın dayanağıyla belirlediği yolda kararlı ve dengeli biçimde yürümeye devam etmesi manası taşımasıdır. Hasebiyle yüzde 15 sayısal olmanın ötesinde çok değerli bir siyasal sıkıntıdır. Türkiye’nin güçlü demokrasiye ve eşit ortak yaşama dayalı büyük barışa ulaşması konusunda gerçek bir alternatifin mevcut olduğunun, buna dair umudun canlı ve bu yolda çabanın dinamik olduğunun kıymetli bir göstergesidir.

Erdoğan’ın üçüncü devir aday olup olmayacağı tartışması var. Kimi muhalefet partileri “hukuken aday olamaz ancak siyaseten biz bu tartışmaya girmeyeceğiz, aday olsun” yaklaşımında. Sizin tavrınız nedir?

Ben bir kamu hukukçusu olarak söz edeyim: Erdoğan’ın yine aday olabilmesinin tek bir yolu var. O da ülke yöneticisi olarak misyon müddeti tamamlanmadan Meclis’in erken seçim kararı alması. Anayasa kararları bu mevzuda açıktır. Karşı argümanı savunanlar var ancak argümanların hukukî temeli yok. Anayasa’nın lafzı açık: Şayet seçim vaktinde yapılırsa yahut ülke yöneticisi erken seçim kararı alırsa Erdoğan aday olamaz. Zira referandum ile Anayasa’nın tümü değil, bir kısmı değişti. Hasebiyle değişmeyen kısımlar uygulanmak zorunda.

Bu kısımlardan biri de ülke yöneticisinın en fazla iki devir aday olabileceğidir. Tek istisnası da karara bağlanmıştır: Vazife mühleti dolmadan Meclis’in en az 360 oyla erken seçim kararı alması. Kendi gerçekleştirdikleri anayasa değişikliğinde bile bu hususu öngörmemiş, bu hususta bir düzenleme yapmamış iktidara, “anayasaya uymayabilir ancak yeniden de aday olsun” diyemeyiz. Bu, demokratik hukuk devletine dönmeyi hedefleyen çevrelerin lisana getirebileceği bir argüman olamaz. Bizim bu türlü bir lüksümüz de hakkımız da yok.

Erdoğan belirttiğim istisna dışında yine aday olursa ve -çok küçük bir ihtimal ama- seçilirse meşruiyet tartışması bitmeyecektir. Biz de bunun takipçisi oluruz.