İklim krizi araştırması: Artan sıcaklıklar kilit mahsullerin üretiminde büyük değişikliklere yol açacak

İsviçre’de yapılan bir araştırmaya nazaran, dünyanın kahve, kaju ve avokado yetiştirmeye uygun bölgeleri global ısınma nedeniyle değerli ölçüde değişecek.

Brezilya, Endonezya, Vietnam ve Kolombiya’da kahve üretim bölgelerinin tümü, 2050 yılına kadar yaklaşık yüzde 50 oranında küçülecek.

Kaju ve avokado için uygun alanlar artacak fakat bu mahsullerin birden fazla mevcut yetiştirilme alanlarından uzağa taşınacak.

Araştırmanın muharrirleri, bu mahsulleri üreten çiftçilerin değişen şartlara ahenk sağlamasına yardımcı olmak için daha fazla uğraş gösterilmesi gerektiğini söylüyor.

Kahve, sırf kıymetli bir içecek olarak değil, milyonlarca küçük çiftçinin geçim kaynağı olarak dünyanın en değerli eserlerinden biri.

Son yıllarda artan avokado talebi üretici ülkelerden ithalatı bariz biçimde artırdı

Ve daha varlıklı ülkelerde tüketici tercihlerindeki artış, son yıllarda avokado ve kajuya olan talebi kıymetli ölçüde yükseltti.

İklim değişikliğinin kahve yetiştiriciliğine tesiri son yıllarda kapsamlı bir halde araştırılmış olsa da, yükselen sıcaklıkların avokado ve kajuları nasıl etkileyeceği hakkında çok az bilgi var.

Kahve: Yüksek sıcaklıklara en hassas eser

Araştırmacılar bu çalışmayla, artan sıcaklıkların ve değişen yağış oranlarının önümüzdeki 30 yıl içinde üç eseri nasıl etkileyeceğini incelediler. Bilim insanları ayrıyeten, birinci sefer, arazi ve toprak özellikleri hakkında bilgi topladılar.

Kahve, yüksek sıcaklıklara en hassas eser. Rapora nazaran, dünyanın en fazla tüketilen kahve çeşidi olan Arabica üretiminin çoğunluğunu yapan ülkelerin mahsulün yetiştirilmesine uygunluğu 2050 yılına kadar yaklaşık yarı yarıya azalacak. Bu, rapora nazaran “ciddi” bir azalma.

Kimi kilit alanlarda daha ağır tesirler görülecek. En düşük sıcaklık senaryosunda, Brezilya’nın kahve yetiştirilmesi için en uygun bölgelerinde yüzde 76’lık bir küçülme olacak. Kolombiya için bu oran yüzde 63.

Günümüzde bu mahsullerin yetiştirildiği alanlarının kuzey ve güney uçlarındaki Arjantin, Güney Afrika, Çin ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere birtakım bölgeler, bu mahsuller için daha uygun hale gelecek.

Yükselen sıcaklıklar en çok kahve üretimini tehdit ediyor

Fakat müelliflere nazaran bu, yeni bölgelerin mevcut alanların yerini kolay kolay alabileceği manasına gelmiyor.

Zürih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nden araştırmanın baş müellifi Roman Grüter, “Bugün ana üretim bölgelerinde olanlar için ileti, tarım sistemlerinin değişen şartlara ahenk sağlaması gerektiği” dedi ve ekledi:

“Daha evvel kimi idare marifetleriyle kahve yetiştirilebilen yeni bir alanda bugün kahve yetiştiriliyorsa, ileriden bu alanları genişletmek mümkün olabilir. Fakat bu, önümüzdeki on yıl içinde buralarda harika kahve yetişeceği manasına gelmez.”

Kaju yetiştirmek için uygun alanlar yüzde 17 genişleyecek

Kaju fıstığı için tablo biraz daha farklı. Genel olarak, kaju yetiştirmek için uygun alanlar dünya genelinde yüzde 17 oranında genişleyecek.

Bununla birlikte, şu anda kar emelli kaju yetiştiren birtakım ülkeler içinse karamsar bir manzara hakim. Hindistan kaju yetiştirmeye uygun alanlarını kaybederken, Benin iklim modellemelerindeki en düşük sıcaklık artışında bile bu bölgelerin yarısını kaybediyor.

Avokado için de bilhassa en büyük üretici ülkelerde hayli karmaşık bir tablo var.

Dünyanın en büyük avokado üreticisi olan Meksika, üretime uygun yerlerde yüzde 80’in üzerinde büyük bir artış öngörüyor. Bununla birlikte, bir öbür büyük üretici olan Peru, birebir iklim modellemesiyle uygun alanlarının yaklaşık yarısını kaybediyor.

Ormansızlaşma riski

Sıcaklıklardaki artış ve yağış tertiplerindeki değişiklikler kimi bölgeleri bu mahsuller için daha uygun hale getirebiliyor. Lakin müellifler bu eserleri yeni bölgelerde yetiştirmeye yönelik büyük değişikliklerin, daha fazla ormanı tarım yerine dönüştürebileceğinden yahut istilacı cinslerin artmasına sebep olabileceğinden telaş ediyor.

Roman Grüter, “Bu mahsulleri yetiştirmek için daha uygun hale gelebilecek bölgelerde, ormansızlaşma üzere olumsuz çevresel tesirlerin olmadığından emin olmak kıymetli. Bütün bu değişikliklerde mahallî paydaşların, lokal toplulukların bu değişen süreçlere dahil olması gerekiyor. Sahiden iştirakçi olmalı.” dedi.

Sicilya’nın tecrübesi

Son 30 yılda yaşana yaklaşık 1 derecelik sıcaklık artışı, Sicilya’daki çiftçileri daha sıcak şartlara daha uygun bir dizi yeni esere yöneltti.

Bu çiftçilerden biri de Etna Dağı yakınlarında avokado yetiştiren Andrea Passanisi. Kimi öbür üreticiler üzere bu değişiklik Andrea için çok başarılı oldu.

Fakat sıcaklıklar artmaya devam ettikçe, şartlar avokado yetiştirmek için elverişliliğini yitiriyor.

Andrea, BBC News’e yaptığı açıklamada, “Buradaki gerçek iklim değişikliği mevsimlerde” dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Bir vakitler Kasım ve Aralık ayları soğuktu, artık Ocak ya da Şubat. Bu, avokadolar için uygun değil.”

Artan kuraklık düzeyleri ve ağır sağanaklar da çiftçiler için zorlayıcı oluyor.

Andrea, “Avokadoyu uygun olmayan bir yerde yetişirseniz, sonunuz olur. Güzel topraklarımız olduğu için büyümeye devam edeceğiz, lakin çok fazla meyvemiz olmayacak” diye konuştu.

Değişen sıcaklıklar, bu mahsullerin mevcut yetiştiricileri için berbat haber üzere görünse de, üreticilerin iklim değişikliğinin tesirlerini bertaraf edebilecek birtakım tedbirler alması gerekiyor.

• Güneydoğu’da tarihi kuraklık: ‘Tarlamızın beyin vefatı gerçekleşti’
• Bir kuraklık kıssası: Peyniriyle meşhur Kars’ta üretim nasıl etkilendi?

Kolombiya Ulusal Üniversitesi’nden Dr. Joaquin Guillermo Ramirez Gil ise araştırmayı şöyle yorumladı:

“Avokadonun şu anda yetiştirildiği kimi bölgelerde meyvenin genetik çeşitliliğinden faydalanmak yardımcı olabilir.

“Bu çeşidin farklı coğrafik kökenlere sahip üç ‘ırkı’ var; bu da onu farklı iklim şartlarına ahenk sağlamak konusunda hayli esnek hale getiriyor. Çok hava şartlarından kaynaklanan gerilimi azaltmak için biyo-uyarıcıların ve nanoteknoloji tabanlı eserlerin kullanımı üzere mahallî adaptasyonlar ve yeni idare alternatifleri de var.”