Mahfi Eğilmez: Faizsiz para siyaseti

*Mahfi Eğilmez

Faizin Değeri

Faizin birçok açıdan farklı tarifleri vardır. İktisat bilimi açısından faiz tarifi; sermayenin üretimden aldığı hisse olarak verilir.

İktisatta üretime katılan dört öge vardır. Teşebbüsçü yatırım yapmak ya da sistemi çalıştırmak için sermaye kullandığında (bankadan kredi aldığında) faiz öder, emekçi çalıştırdığında fiyat öder, doğal kaynakları kullandığında rant öder ve bunların sonucunda ortaya çıkan kârı kendi hissesi olarak alır. Piyasa iktisadında bu dört üretim faktörü bir ortaya gelmeden üretim olmaz. Teşebbüsçü kendi öz sermayesini işletmeye koyduğunda alabileceği faizden vaz geçmiş olacağı için her hal ve kârda faizi hesaba katmak zorundadır. Faizi yok saymak ya da kaldırabileceğimizi tez etmek üretim sorununu hiç anlamamış olduğumuzu gösterir. İsmine faiz demesek bile ortada bir faiz olacaktır. Zira kimse fiyat almadan emeğini kiraya vermeyeceği ya da kira geliri elde etmeden yerini, binasını kullandırmayacağı üzere faiz almadan da parasını ödünç vermez.

Faizsiz Para Siyaseti Mümkün mü?

İktisat siyaseti dediğimiz bütünün iki kesimi vardır: Maliye siyaseti ve para siyaseti. Bu ikisi bir bütünlük içinde uygulanmazsa hakikat sonuç almak mümkün olmaz. Para siyaseti denilen siyaset üç alt siyasetten oluşur: Açık piyasa süreçleri (APİ), zarurî karşılıklar ve faiz siyaseti. Bunlar içinde faiz siyasetinin tartısı çok yüksektir (yüzde 90 desek yanlış olmaz.) Zira APİ, likiditeyi ayarlamak, mecburî karşılıklar da kredi hacmini düzenlemek için kullanılırken faiz siyaseti direkt doğruya tasarrufları ve tüketimi, münasebetiyle talebi etkilemek için kullanılır. Faiz siyasetini askıya almak demek fiyat istikrarını sağlama vazifesini terk etmek demektir.  

İşin farklı yanı, merkez bankası faiz siyasetini terk etmiş görünse de piyasa faiz uygulamasına, güya merkez bankası yokmuş üzere devam ediyor. Bugün Merkez Bankası’nın siyaset faizi yüzde 14 olmasına karşılık gösterge faiz yüzde 22,4, 10 yıllık Devlet Tahvili faizi yüzde 22,4, bankaların mevduat faizi (yıllık) yüzde 19, muhtaçlık kredisi faizleri de ortalama yüzde 26 dolayında. Bu durumda Merkez Bankası’nın faizi önemsememesi ‘tavşan dağa küsmüş dağın haberi olmamış’ atasözünü hatırlatıyor.

Aşağıdaki fotoğraf bir at ve bir öküzün yan yana koşulduğu bir arabayı gösteriyor.

Atı maliye siyaseti, öküzü de faiz siyasetinden yoksun para siyaseti üzere düşünün. Bu otomobilin suratı öküzün suratı kadar olacaktır. At, ne kadar zorlarsa zorlasın otomobilin suratı öküzün süratiyle sonludur. Bu arabayı tehlike yaratmadan süratli sürebilmenin bir tek yolu vardır: Öküzün yerine de at koşmak. İktisat de böyledir: Sorunu çözmek istiyorsak faiz siyasetini yerli yerine koymak gerekir. Kuşkusuz faiz siyasetiyle bütün sıkıntıları çözemeyiz lakin en azından otomobilin devrilmeden gerçek bir süratle yola devam etmesini sağlayabiliriz.

Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır