Sanayiciye güç kısıtlaması kalkıyor

Emre Eser

Türkiye, İran’dan gelen doğalgazda yaşanan kesinti yüzünden büyük birenerji sorunu ile baş başa kaldı. Doğalgaz tedarikinde yaşanan bu derdin yansımaları ise birinci olarak ağır endüstride kendini gösterdi. Çünkü Türkiye, bu süreçte elindeki gazı daha istikrarlı dağıtabilmek için öncelikle gaz talebinin en yüksek olduğu sanayi bölgelerinde kullanılan enerjiyi kısıtlama kararı aldı. Birinci olarak 21-31 ocak tarihleri ortasında endüstride kullanılacak doğalgaz kullanımının yüz 60 sonlandırıldığı açıklandı. Daha sonra da güç talebini daha istikrarlı karşılayabilmek ismine 24 ocak gününden itibaren tüm organize sanayi bölgelerinde 3 günlük elektrik kısıntısı uygulanacağı bildirildi.

Tüm kesimleri etkiliyor

Bu karar başta ağır sanayi olmak üzere tüm üreticiler tarafından tedirginlikle karşılandı. Türkiye’deki ağır endüstrinin değerli bir kısmını oluşturan ve beyaz eşya başta olmak üzere tüm dallara eser temin eden çelik üreticileri büyük bir gerilim altında olduklarını belirtti. Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, endüstriciler ile daima görülerek bu süreci yönettiklerini belirterek, “İran’dan temin ettiğimiz gaz oradaki bir arıza yüzünden bize ulaşamadı. Hedefimiz oradaki ezayı en kısa müddette çözmek. Takımlarımız İran’da” derken Cumhurbaşkanı Erdoğan da birinci etapta 20-30 ocak tarihlerini kapsayan gaz temini sorununun 5 gün daha uzayabileceğini söyledi.

Cuma günü sabah saatlerinde Türkiye’nin en büyük sanayi bölgelerinden biri olan Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan üreticilere gönderilen yazı da ise kesinti ölçüsünün arttırıldığı ve Pazar günü saat 08.00’den Salı günü saat 08.00’da kadar mutfak ve ısınma hariç firmaların gaz kullanımının büsbütün sonlandırıldığı açıklandı. Bu kadar tüm endüstriciler üzerindeki baskıyı daha da arttırdı.

Bakanlıktan açıklama geldi

Cuma akşamı Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan yapılan son açıklama ise sanayicilerin beklediği haberi içeriyordu. Birinci olarak sanayi tesislerine uygulanan elektrik kısıtlamasının 29 Ocak prestijiyle son bulacağı açıklandı. Duyuruda, doğalgazda uygulanan kısıntının ise 31 Ocak’tan itibaren yüzde 40’tan yüzde 20’ye düşürüleceği kaydedildi. Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma A.Ş.’den (BOTAŞ) gelen açıklamaya nazaran ise, İran’dan Türkiye’ye gaz arzının test gayeli olarak hudutlu ölçüde başladığı belirtildi.

Tüm üreticileri etkiledi

En ufak bir kısıntının bile kendilerini hayli olumsuz etkilediğini söyleyen Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, “Genel olarak endüstride bir gaz ve elektrik kısıntısı yaşadık. Son olarak Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde doğalgaz kullanımı 2 günlük büsbütün sonlandırıldı. Bu karar öbür bir bölge için uygulanmadı fakat bunlar devam ederken biz de Güç Bakanlığı’ndan bu külfetin tahliline dair bir açıklama bekliyorduk. Zira bu süreç tüm imalatçıları, tedarikçileri ve üreticileri etkiledi. Kesintilerin bitmesi bizim için nefes almak demek” halinde konuştu. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Lideri Alper Kanca, siparişlerin ağırlaştığı bu devirde kimsenin 3 günden fazla kesintiye nefesinin yetmeyeceğini söylemişti.

Maliyet artıyor, müşteri gidiyor

Pekala doğalgaz kısıntısı Türkiye sanayicisi için neden bu kadar değerli? Üretimde ağır miktarda elektrik ve doğalgaz kullanan endüstriciler en ufak bir güç kesintisinde bile büyük bir maliyet yükünün altına giriyor. Birinci olarak daha evvelden planlanan siparişler teslim edilemiyor ve belirsizlik yüzünden yeni sipariş alınamıyor. Limanda eserlerin yüklenmesi için bekleyen gemilere fazladan bekleme müddeti için ek fiyat ödeniyor. Ayrıyeten pandemide bilhassa Çin üzere pazarlardan elde edilen yeni müşteriler bu üzere tedarik sorunları yüzünden rotasını yeniden Çin’e çeviriyor. Bu da Türk sanayicisi için milyar liraları aşan bir kayıp demek. Üretim süreçlerinde yaşanan tüm bu kayıplar ise son tüketicinin karşısında raflarda artırım olarak çıkabiliyor.

Gözler soğuk hava dalgasında

Güç uzmanlarına nazaran Türkiye, İran ile yaşanan doğalgaz sorununu tam olarak çözmese de tahlil yolunda ilerliyor. Fakat burada önümüzdeki günlerde yaşanacak soğuk hava dalgaları da kıymetli rol oynayacak. Çünkü tüketimin tepe yaptığı periyotlarda emsal kısıtlamalar tekrar gündeme gelebilir. Misal bir krizin yaşanması durumunda ise tekrar öncelik sanayi tesislerinde kesintiye gitmek olacak. Bunu bölgesel ve kısa vadeli elektrik kesintileri izleyecek. Lakin güç uzmanlarına nazaran İran’dan gaz akışının kademeli olarak başlaması ile hem sanayi de hem de konutlarda büyük bir kısıntının yaşanması beklenmiyor. Türkiye’nin önümüzdeki günlerde önceliği ise gelen gazın büyük kısmını Tuz Gölü üzere depolama alanlarında biriktirmek. Uzmanlar bu yüzden endüstride kullanılan gaza uygulanan kısıtlamamanın büsbütün kaldırılmadığını ve yüzde 20’ye çekildiğini belirtiyor. Yüzde 20’lik oran oluşacak duruma nazaran arttırılıp azaltılarak bir istikrar sağlanacak.

Bu ortada Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) datalarına nazaran Türkiye’de dün (27 ocak) prestiji ile üretilen günlük elektriğin yüzde 23’ü doğalgazdan elde edildi. Geçen yıl 27 ocak tarihinde üretilen günlük elektriğin yüzde 29’u doğalgazdan elde edilmişti.