Tahlil: Ankara’nın kur gayesi kur muhafazalı mevduat sahiplerini vurabilir

Merkez Bankası Enflasyon Raporu’nda  2022 yıl sonu enflasyon varsayımı, neredeyse iki katına çıkarılarak, yüzde 11,8’den yüzde 23,2’ye yükseltildi. Raporda öngörülen maksatların, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin  açıkladığı sayılarla büyük fark gösterdiği de dikkat çekti.

Enflasyon Raporu’nda yer alan amaçları inceleyen uzmanlar, -açıkça yazılı olmasa bile- 13,5 TL’lik dolar kurunun yılın birinci yarısında devam edeceği varsayımı bulunduğunu belirttiler. Bunun yanında yıllık büyüme konusunda ise yüzde 4’ün çabucak altında varsayımlarla hareket edildiği ortaya çıkarken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu kadar düşük büyümeyi kabul etmesi beklenmiyor. Yavaşlama gördüğünde Erdoğan’ın krediler başta olmak üzere, yeni tedbirleri süratle devreye sokacağını varsayım eden bürokratlar; büyüme yüzde 4’ün üzerine çıktığında, cari açık ve enflasyon başta olmak üzere Merkez Bankası hesaplarının bozulmasının kaçınılmaz olacağı görüşünde.

KKM sahiplerini bekleyen tehlike

Öte yandan “örtülü sabit kur” denilebilecek bu uygulamanın getireceği yan sonuçlar da olacak. Bunların başında da kurları düşürmek için devreye sokulan Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesabı geliyor. Bankalara bu bahiste “hem havuç hem sopa” gösterilerek, bu hesapların hacmini artırmaya çalışan iktisat idaresi, Mart sonunda itibaren KKM tartışmalarıyla karşılaşacak.

Örnek olarak ele alacak olursak; Aralık sonu ya da Ocak ayı başında 1 ay vadeli olağan TL mevduat hesabı açan bir tasarruf sahibi -bir orta yüzde 24-25’lere çıktı ama- diyelim ki yüzde 20-21’den parasını yatırdı. Birtakım tasarruf sahipleri de birebir tarihlerde kur muhafazalı TL mevduat hesabına geçti, en kısa vadeli 3 aylık KKM hesabı oluşturdu. Mart sonu geldiğinde, örtülü sabit kur maksadı tuttuğu takdirde,  KKM hesabı açanlar ziyanlı çıkacak. Zira KKM’deki faiz oranı siyaset faizi artı 3 puan yani yüzde 17 ile hudutlu tutuldu. 1 ay vadeli olağan mevduat sahibi, dolar kuru mart sonunda, hâlâ hedeflendiği üzere 13,5 TL civarında ise birikimli olarak yaklaşık yüzde 9 civarında fazla getiri sağlamış olacak. KKM’nin stopaj muafiyetini göz önünde tutsanız bile, olağan TL mevduat daha kârlı hale gelecek. KKM hesabı olanlar lakin 3 ay içinde kurlardaki artışın yüzde 17’nin üzerine çıkması halinde daha kârlı olabilir lakin iktisat idaresi bunu öngörmüyor.

Kur tutulamazsa neler yaşanabilir?

Mart sonunda itibaren bu tablonun görülmesiyle yaşanacak tartışmalar ve mevduat sahibinin tercihinin değişip değişmeyeceği konusunda görüş ayrılıkları var. Kimi uzmanlar bunu gören mevduat sahiplerinin, vade esnekliğinin de tesiriyle, 1 aylık TL mevduat hesaplarına döneceklerini söylüyorlar. Buna karşılık ortadaki farkın küçük olduğunu, “ne olur ne olmaz” diyerek, muhtemel kur artışı ihtimalini de gözönüne alan tasarruf sahiplerinin bir müddet daha KKM’ye devam edeceklerini iddia eden bankacılar da var.

Özetle; iktisat idaresi örtülü sabit kur denilebilecek sisteme geçtiği için KKM hesaplarının cazibesinin azalması kaçınılmaz görülüyor. Şayet kurlar bu düzeyde tutulamazsa o vakit tüm makro istikrarlar değişmek zorunda kalacak.

Nebati ile Merkez Bankası’nın hesapları farklı

Bakan Nebati, Ocak ayı sonunda enflasyonun pik yapacağını daha sonra inişe geçeceğini belirtti. Buna karşılık Enflasyon Raporu’nda; enflasyondaki yükselişin Mayıs sonuna kadar devam edeceği, yani pik noktanın Mayıs sonu yaşanacağı görülüyor. Bakan Nebati, enflasyonun yüzde 40’lara kadar çıkıp yıl sonunda yüzde 30’lara ineceğini belirtirken; TCMB’nin raporunda Mayıs sonunda enflasyonun yüzde 50’yi aşacağı, yıl sonunu ise süratli düşüşle yüzde 23,2’de bitireceği öngörülüyor. Piyasa uzmanları Bakan Nebati’nin yıllık enflasyon sayısını çok optimist, yılsonu enflasyonu için daha uygun bir iddia olarak görüyor.

Bakan Nureddin Nebati’nin Ocak enflasyonu için belirttiği yüzde 6-8 aralığının aşılacağı ise çabucak hemen kesin üzere. Enflasyon raporunda yer alan “Enflasyon ve çıktı açığı tahminleri”ne bakıldığında, Merkez Bankası’nın Ocak ayında yüzde 9,7 civarında bir enflasyon beklediği anlaşılıyor. Piyasa anketlerine bakıldığında yüzde 10’un altında varsayım vardı fakat son güç krizi ve ağır kar yağışlarının besin fiyatlarındaki tesiri, bu ayın sonunda yapılacak varsayımları yükseltecek. TÜİK konusunda uzman Dünya gazetesi muharriri Alaattin Aktaş, Ocak ayı enflasyonu için yüzde 13,5 ile 15,5 ortasındaki iddiasını açıkladı.

Merkez Bankası dahil, Ocak sonunda yıllık enflasyon oranının yüzde 45’i aşacağı kestirimleri tartıda. Yüzde 50’nin üzerine çıkma ihtimali de bulunuyor. Buna karşılık Merkez Bankası’nın siyaset faiz oranı yüzde 14’te kaldığı için, negatif gerçek faizin boyutu 30 puanı aşacak. Yani enflasyonun üçte biri düzeyinde bir siyaset faizinden kelam ediyoruz.

Hükümetin kur beklentisini bozacak gelişmeler

İşte bu beklenti birebir vakitte, iktisat idaresinin tüm planını üzerine kurduğu, örtülü sabit kuru tehlikeye sokacak bir sayı olarak görülüyor. Bunun yanında FED’in 2022 yılında 4-5 kez faiz artırımı  yapacağı, Mart’taki birinci artışın 50 baz puana kadar çıkacağı yolunda artan beklentiler, tekrar iktisat idaresinin hesaplarını bozabilir. Birebir formda Rusya-Ukrayna krizinin, güç maliyetlerine getireceği fatura ve büyük umutlarla beklenen yüksek turizm gelirini tehlikeye atma riski nedeniyle son günlerde iktisat idaresinde önemli bir tedirginlik hakim. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “yüksek büyüme -düşük faiz” siyaseti devam eder, banka kredileri beklenenden yüksek ölçüde artırılırsa, bunun kur üzerinde baskı yaratması da kaçınılmaz olacak.

Risklere karşın örtülü sabit kurun 6 ay sürdürülebileceğini söyleyen uzmanlar da var lakin bunlar da “en geç Ekim ayında erken seçim olması gerektiğini” söylüyorlar. Ekimin ötesine geçildiğinde borçlanmadaki artış ve bütçe açıklarında bozulmalar görünür hale geleceği için, yılsonunda makro dengelerde büyük bozulmalar yaşanmasının kaçınılmaz olacağını söz ediyorlar.

Erdal Sağlam

©Deutsche Welle Türkçe