Türk tarihine bayan damgası

MERT İNAN İstanbul – Türkler’in kökenine “Türk Bozkır Kültürü’nün Doğuşu: Andronovo Kültürü” isimli yapıtıyla ışık tutan Tarihçi Doç. Dr. Elvin Yıldırım’ın çalışması TÜBA Toplumsal Bilimler Mansiyon Ödülü’ne de layık görüldü. Geçen günlerde mükafatını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın elinden alan Doç. Dr. Yıldırım, “İlk kere bir Türk tarihçisi olarak Güney Sibirya alanında araştırmalar yaparak Andronovo Kültürü’nün Türklerin köklerini oluşturduğunu ortaya koymaya çalıştım” dedi.

BİRİNCİ ANAYURDU

Türkler’in kökeninin M.Ö. 3000 yıl sonunda ortaya çıkan Andronovo Kültürü’ne dayandığını ortaya koyan İstanbul Aydın Üniversitesi Tarih Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Güney Sibirya, Çin, Moğolistan ve Türkistan’daki araştırmaları için yalnızca Rusya ayağında 1 aylık süreçte 7500 km yol kat etti. Yıldırım, “Andronovo Kültürü, Ural Nehri’nin doğusundan Hakasya’ya kadar uzanan bir alanda M.Ö 2500 ile 1000 yılları ortasında varlığını sürdürüyor. Bugün Rusya Federasyonu’na bağlı Hakas Cumhuriyeti’nin başşehri Abakan ve etrafının, yani Minusin havzasının, Türkler’in birinci anayurtlarından olduğunu anlamış olduk” dedi. Doç. Yıldırım, araştırmasıyla ilgili şu bilgileri verdi: “Andronovo Kültürü, Hakas Cumhuriyeti’nin başşehri Abakan yakınındaki Andronovo kasabasından geliyor. 1924-1925 ortasında Rus arkeolog Teuplahov, kasabanın kilise bahçesindeki mezarda cenin durumunda bir ceset ile çanak, çömlek üzere eşyalar buluyor. Bu bulgulara kasabanın isminden esinlenilerek Andronovo Kültürü deniyor. Bu motifleri Türklerin tarih sahnesine çıktığı devirden itibaren Kazakistan, Kırgızistan, Baykal Gölü, Altay ve İlah Dağları’nın yanı sıra Anadolu’da bile görüyoruz. Köklerimiz Hakasya ve Altay Sayan bozkırlarından asırlar içerisinde Anadolu’ya kadar yayılıyor.”

‘ŞAMANLIK YOK’

Doç. Dr. Elvin Yıldırım, “Türkler Şaman değildi. Şamanizm Tunguzca’dır ve bozkırlı Türkler şaman değil, bozkır hayatının gerektirdiği inanışlar çerçevesinde şekillenen bir eski Türk dinine inanıyorlardı. Biz buna gök inanışı yahut gök ilah dini diyoruz. Bu inanış ise cihanı tek bir rabbin yaratma ve yönetim etmesi üzerine konseyi, tabiata şükretme, tabiatın verdiği nimetleri özümseme hali olarak bilinir” dedi.

‘EŞİTLİK VARDI’

Türklerin en bariz özelliklerinin çok güçlü aile bağlarının mümkün olduğunu söyleyen Doç. Dr. Elvin Yıldırım, “Bozkır kültüründe bayan, erkek ortasında mutlak yardımlaşma ve bununla bir arada ortak kelam hakkı var. Bozkırda tek başına ne erkeklerin ne bayanların hayatta ve ayakta kalması çok güç olduğundan paylaşımcı aile modeli ortaya çıkıyor. Eski Türkler’den itibaren bayanlar da miras hakkı, istedikleri şahısla evlenme hakkı bulunuyor” diye konuştu.

‘BOZKURT EFSANELERİ, METAFOR’

Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Bozkurt efsanelerinin metafor olduğuna işaret ederek, “Kurdun emzirdiği yahut kurttan türeyiş üzere destanlar, bir milletin, güçlü bir yol gösterici önderliğinde yine hayat bulmasının metaforudur” dedi.

‘TÜRKLER BARBAR DEĞİL’

Doç. Dr. Elvin Yıldırım, araştırmasının ayrıntılarına ait Milliyet’in sorularını yanıtladı.

– Andronova insanlarının Avrupa halklarının kökenini oluşturma ihtimali yok mu?

Andronovo beşerinin köken olarak İndo-Germen yahut Hint Avrupa topluluğu olduğuna dair evrak ve delil yok. Göktürk mezarlarında yapılan antropolojik çalışmalar sonunda Türklere ilişkin iskeletlerin Andronovo tipi olduğu saptandı.

– Kadim Türkler’e ilişkin kaynaklarımız neden çok az?

Türk tarihi ile ilgili en eski bilgiler ise Çin kaynaklarında yer alıyor. Bunun nedeni ise konar göçer bir topluluk olan bozkırlı Türklerin günlük hayatta yazılı kaynak oluşturmaya çok az gereksinim duymaları olabilir. Miladi 8. yüzyıldaki Göktürklere ilişkin Orhun Yazıtları’ndan evvel Yenisey, Çoyr ve Bugut üzere yazıtlarda Türk tarihine ait bilgileri görüyoruz.  

– Türkler yerleşik yaşama Anadolu’da mı geçebildi?

Batılı oryantalistlerin bize yapıştırmaya çalıştığı ‘Türkler barbar, medeniyet dairesi içinde değil’ tezinin geçerliliği yok. 

– Türk tarifinin kökeni ve manası nereden geliyor?

Türk sözünün kökenine yönelik çok farklı kaynaklarda, farklı tezler kelam konusu. Kaynaklarda Türk yahut Türük tarifinin yanı sıra Togarma’nın Türk sözünün en arkaik hali de deniyor. Türk ismini kendi kaynaklarımızda en erken olarak 8. yüzyılda Orhun Anıtları’nda görüyoruz.