Ucu olmayan kent sendromu

MERT İNAN İstanbul – İstanbul, şiddetli kar yağışı nedeniyle her yıl olduğu üzere tekrar misal imgelere sahne oldu. En büyük kabusun yaşandığı pazartesi günü, otoyol ve ana arterlerde mahsur kalanların yanı sıra metrobüs seferlerindeki aksamalar vatandaşları canından bezdirdi. Aracını yolda bırakanlar dondurucu soğukta konutlarına yürüyerek gitmeye çalıştı. Uzmanlar yaşanan aksaklıkların yıllar içindeki çok nüfus artışı ve plansız büyümeden kaynaklandığına dikkat çekiyor. İTÜ Meteoroloji ve Afet İdare öğretim üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, “İstanbul şişenin boğazı üzere, küçük bir alanda çok büyük bir nüfus barındırıyor” derken, afet ve risk kültürünün hala yerleşmemiş olmamasının eksikliğine dikkat çekti. İstanbul nüfusunun artık kabına sığmadığına vurgu yapan Kadıoğlu, şu tespitleri sıraladı:

“Yoğun nüfusa toprak, hava, su yetmez durumda. İstanbul çöküşe hakikat gidiyor. Araba sayısına rağmen yollar yetersiz kalıyor. Bilakis göç olmadan yaşanan kaos ve kahırların giderilmesi imkansız. Ülke nüfusunun beşte biri İstanbul’da yaşıyorsa bunun oturup incelenmesi ve farklı projelerin düşünülmesi gerekir.”

‘PLANSIZ BÜYÜDÜ’

Afet uzmanı Doç. Dr. Kubilay Kaptan ise alt yapı yetersizliği, nüfus yoğunluğu ve yanlış insan davranışlarının kar yağışında kaosa neden olduğuna dikkat çekerek, “Pek çok gelişmiş ülke, kırsal nüfusun yerinde kalması için projeler üretirken, bizim ülkemizde zıddı yaşanıyor. İstanbul ucuz iş gücünün cazibe merkezine haline gelirken; sistemsiz, plansız bir büyüme, çarpık bir kent anlayışı ortaya çıkmış oldu. Afet planlarımız maalesef kağıt üzerinde kalıyor. Kurumlar ortasındaki uyum eksiliği vatandaşın mağdur olmasına neden oldu” dedi.

‘SINIFTA KALIYORUZ’

İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Nusret Suna da, çarpık yapılaşma ve nüfus artışının tesirini vurgulayarak, “Planlamamız yok. Afet şuurumuz yok. Olağanın üzerinde kar yağdı, hakikat lakin böylesi yağışlara karşı planlamalar yapılmalıydı. Savlı projeleri yapacaksak, meteorolojik bilgilere müracaat etmemiz gerekir” görüşlerini sıraladı.

Yaşanan düzensizliğin 45 yıllık bir sürecin sonucu olduğuna dikkat çeken kent plancısı Erhan Demirdizen ise, İstanbul”un mevcut nüfusu taşımadığını belirterek, “Türkiye nüfusunun yüzde 18’i İstanbul’da ikamet ederken, ülkedeki her beş bireyden biri megakentte yaşıyor. Gelişmiş ülkelerin metropollerinde olmayan bir yığılma kelam konusu. Bu durum ‘Ucu olmayan kent sendromu’ olarak tanımlanır. 70’lerin sonundan itibaren başlayan bir süreç ve plansız büyüyen bir İstanbul var. İstanbul için ulusal ölçekte kararlar alınıp uygulanmalı. Farklı kent ve bölgelerde çekim merkezleri yaratılmadığı, İstanbul’un nüfusu azalmadığı sürece emsal imgeleri yaşamaya devam ederiz” dedi.

SAYILAR NE DİYOR?

– İstanbul’daki her bin şahsa 200 araba düşerken, arabalardaki ortalama doluluk oranı 1.7.

– Kent genelinde şahsi araca erişim oranı yüzde 40, toplu taşımaya ihtiyaç duyanların oranı ise yüzde 60.

– Olağan vakitte günde yaklaşık 1.5 milyon araç yollarda uzunluk gösteriyor. İstanbul’da 17 bin 395 adet ticari taksi bulunurken, 900 bireye ortalama bir adet taksi düşüyor.

– Sisteme kayıtlı minibüs sayısı 6 bin 460. Megakentte 3 bin 30 adet İETT otobüsü, 2 bin 154 adet özel halk otobüsü ile 985 adet Otobüs A.Ş’ye ilişkin araç hizmet veriyor. Raylı sistemlerde hizmet veren metro, hafif metro ve tramvay araçlarındaki vagon sayısı ise 647. Dolmuş taksi sayısı 572, deniz motoru sayısı ise 393. İDO’nun 2019 prestijiyle filosunda 52 gemi bulunurken, İstanbul Boğazı’nda çalışan 28 kent sınırları gemisi bulunuyor. İstanbul’un simgelerinden olan nostaljik tramvayların toplam sayısı ise 10.

– Metrobüs çizgisinde toplam 610 araç bulunurken, tüm araçlar birebir vakitte seferde bulunmuyor. Olağan kaidelerde 30 kilometre uzunluğundaki Avcılar-Zincirlikuyu çizgisindeki sefer mühleti 60 dakika, 42 kilometrelik Avcılar-Söğütlüçeşme sınırındaki sefer müddeti ise ortalama 85 dakika sürüyor. Beylikdüzü, Zincirlikuyu sınırındaki seyahat mühleti ise 65-70 dakikalık vakitte gerçekleşiyor.