Ukrayna’ya kim hangi tabancaları tedarik ediyor?

Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Resnikov, Twitter hesabından neredeyse her gün, heybetli nakliye uçaklarına ilişkin yeni görseller paylaşıyor. Uçaklardaki sandıklarda ise başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere ve Türkiye olmak üzere, kimi NATO ülkelerinin Ukrayna’ya gönderdiği tabanca ve mühimmat bulunuyor.

Bu sevkiyatlar, sondaki devasa Rus askerî yığınağının oluşturduğu tehdit karşısında Ukrayna’yı güçlendirmek için yapılıyor. Ukrayna hükümeti, Batılı ortakların şu ana kadar Kiev’e 1,5 milyar dolarlık askerî yardımda bulunduğunu açıkladı. Almanya ise Ukrayna’ya tabanca teslimatı yapmayı ısrarla reddediyor.

Pekala Ukrayna’ya hangi ülkeler, hangi tabanca ve mühimmatları sevk ediyor? İşte kısa bir özet:

Türkiye’den Bayraktar SİHA’ları

Ukrayna, son yıllarda NATO ülkesi Türkiye’den en az 20 adet Bayraktar TB2 SİHA (tabancalı insansız hava aracı) satın aldı. Bu drone’lar, Ukrayna tarafından kendi ürettiği motorlarla donatılıyor. Ukrayna ayrıyeten Bayraktar SİHA’larını üretmek için lisans da aldı. Savunma Bakanı Resnikov, geçen hafta bu araçların üretimini yapacak bir fabrikanın inşa edileceğini duyurdu.

Bayraktar insansız hava araçları yalnızca keşif maksatlı kullanılabileceği üzere, lazer güdümlü bomba ve füzelerle de donatılabiliyor. Yani hem İHA hem SİHA olarak kullanılabiliyor. Geçtiğimiz Ekim ayı sonunda Ukrayna ordusu, Bayraktar kullanarak ülkenin doğusundaki Rus yanlısı ayrılıkçıların bir topçu tabancaını birinci defa imha etti.

SİHA’lar ayrıyeten askerî açıdan daha zayıf görünen orduların, güçlü düşman birliklerine ağır kayıplar verdirme fırsatı da sunuyor. 2020 yılında Azerbaycan ve Ermenistan ortasında yapılan ve altı hafta süren İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nda, Sovyet devrinden kalma hava savunma sistemlerinin, Bayraktar üzere çağdaş SİHA’lara karşı büyük ölçüde etkisiz kaldığı görülmüştü. Tıpkı durumun, Rusların “Panzir S1” üzere daha çağdaş karadan havaya savunma sistemleri için de geçerli olup olmadığı şimdi bilinmiyor.

Ukrayna Savunma Üst Kurumu, Bayraktar SİHA’larının hala devam etmekte olan “Kar Fırtınası 2022” isimli askerî tatbikatta da kullanılacağını açıkladı.

ABD ve İngiltere’den tanksavar füzeleri

Resnikov’un Twitter’da coşkuyla paylaştığı fotoğraflarda, ABD imali taşınabilir Javelin tipi tanksavar füzeleri ve İngiliz NLAW füzeleri de görülüyor. Her ikisi de yeniden tatbikatta test ediliyor. Tek kişi tarafından taşınabilen füzeler, küçük boyutları ve düşük yükleri nedeniyle, son derece taşınabilir ve fonksiyonel tabancalar olarak dikkat çekiyor.

ABD, 2019’dan bu yana Ukrayna’ya Javelin füzeleri sağlıyor. Kesin sayı hakkında farklı bilgiler söylem edilmekle birlikte, bilhassa 2021 sonbaharından bu yana yüzlerce füzenin Ukrayna’ya teslim edilmiş olması kuvvetle mümkün.

“Daha fazlasına gereksinimimiz var”

“Mızrak” manasına gelen Javelin, dünyanın en çağdaş tanksavar tabancaı olarak kabul ediliyor. Yaklaşık 2 kilometrelik bir menzile sahip olan Javelin ile ağır tank ve öbür zırhlı araçları yahut sığınak üzere amaçları basitçe vurmak mümkün. Javelin, daha zayıf zırhlı üstlerine saldırdığı için ağır tankları da yok edebilir. Daha kısa menzilli olan İngiliz üretimi NLAW füzeleri de emsal özelliklere sahip. Londra’nın Kiev idaresine bu füzelerden son aylarda yaklaşık 2 bin adet gönderdiği bildiriliyor.

Ukrayna Ülke Yöneticisi’na güvenlik bahislerinde danışmanlık yapan Kiev’deki Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, “Bu sistemler, tam da en çok muhtaçlığımız olan şeyler” diyor. DW’ye konuşan Bielieskov, “Çünkü ordu cephaneliğimize entegre olmaları çok kolay. Askerlerimiz bunları kullanmayı çok süratli bir formda öğrenebiliyor. Bir Rus saldırısı durumunda, kitlesel kullanımları çok tesirli olacaktır. Bu yüzden daha fazlasına muhtaçlığımız var” değerlendirmesini yapıyor.

Rus hava üstünlüğü

Rus ordusu, bilhassa havada Ukrayna ordusuna bariz üstünlük sağlayabilecek kapasitede. Berlin’deki Avrupa Dış Bağlantılar Kurulu’nun güvenlik siyaseti uzmanı Gustav Gressel, “Bir akın durumunda Ruslar, Ukrayna Hava Kuvvetleri’ni büsbütün ortadan kaldırarak ve hava savunma sistemlerini bertaraf ederek, iki ila üç gün içinde hava üstünlüğü elde edebilir,” halinde konuşuyor. Çünkü Rusya’nın, yalnızca Ukrayna’dan çok daha fazla uçağı yok. Birebir vakitte Rus Tabancalı Kuvvetleri, Sovyet imali eski bir teknoloji olduğu için, Ukrayna uçaklarının telsiz irtibatını ve uçaksavar savunma sistemini de takip etme imkanına sahip. Ayrıyeten Ukraynalı pilotlar, yedek kesim eksikliği gerekçesiyle uçakların ihtiyatlı kullanılmasının bir sonucu olarak, Rus pilotlara göre daha az uçuş saati deneyimine sahip.

“Tüm bunlar Rus Hava Kuvvetleri’ni üstün kılıyor” diyen güvenlik siyaseti uzmanı Gressel, DW’ye verdiği mülakatta kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Hava üstünlüğüne sahip olan taraf, kara kuvvetlerinin de elini güçlendirir. Gerek havadan sağlanacak taarruz takviyesi ile gerekse İHA’larla yapılacak keşif uçuşlarıyla Ukrayna mevzilerinin yerini tespit etmek suretiyle kıymetli bir avantaj sağlayabilir. Böylelikle çatışmaya girmeden evvel düşman yıpratılmış olur.”

ABD ve Polonya’dan uçaksavar füzeleri

İşte bu nedenle Ukrayna açısından bakıldığında, hava savunmasının güçlendirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Lakin bunu, bugünden yarına başarmak pek mümkün değil.

Bu sahiden hareketle daha rasyonel ve hızlı tahlillere odaklanılıyor. Bu noktada manuel hava savunma sistemleri ön plana çıkıyor. Litvanya Başbakan Ingrida Simonyte, geçen Perşembe yaptığı açıklamada, ABD üretimi ve tek kişinin taşıyabildiği Stinger uçaksavar füzelerinin, önümüzdeki birkaç gün içinde Ukrayna’ya teslim edileceğini duyurdu. Buna ek olarak Polonya, Kiev’e üç kilometre araya kadar uçakları vurabilen ısı güdümlü GROM uçaksavar sistemini tedarik ediyor. Ukrayna ordusunun cephaneliğinde zati emsal tabancalar olduğundan, GROM ve Stinger için ağır bir işçi eğitimine gerek olmayışı da büyük avantaj olarak bedellendiriliyor.

Ukrayna Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, “Bu tek kişilik füzeler epeyce faydalı. Rus hava taarruzlarının tesir gücünü hafifletmek mümkün. Elbette yalnızca bu sistemleri kullanarak Rus jet ve helikopterlerinin tümünü vuramazsınız. Tekrar de Rusya’ya çok ağır bir bedel ödetmek mümkün olur.”

Mühimmat takviyesi

Tek kişilik füzeler, miğfer ve çelik yelek üzere kollayıcı ekipmanlara ek olarak, şu anda Kiev Havaalanı’na inen nakliye uçaklarındaki sandıklarda bol bol mühimmat da bulunuyor. Bunlar bilhassa Ukrayna ordusunun elindeki tüfek ve topçu tabancaları için gerekiyor. Ana tedarikçiler ise kendilerini de Rus tehdidi altında gören Çek Cumhuriyeti ve Polonya.

Stockholm Barış Enstitüsü SIPRI’ye nazaran, 2014’ten bu yana, daha evvel ismi geçen devletlere ek olarak, NATO ülkeleri Kanada ve Fransa da Ukrayna’ya tabanca tedarik etti. Son haftalarda, bilhassa İngiltere ve ABD’den yapılan teslimatlar bariz biçimde arttı. Ukrayna Savunma Bakanı Resnikov’a nazaran, yalnızca ABD’den Kiev’e 1300 ton tabanca ve mühimmat gönderildi.

Almanya ise Ukrayna’nın tüm ısrarlarına karşın, bu ülkeye tabanca sevk etmemekte ısrar ediyor. Kiev’deki Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, Alman hükümetinin, eski Doğu Almanya’dan kalma dokuz adet obüsün Ukrayna’ya teslimatını engellemesinin “mantıksız” olduğunu söylüyor ve bu tavrın Kiev tarafından asla unutulmayacağını vurguluyor. Berlin hükümeti ise kelam konusu tutumunu “Almanya’nın, kriz bölgelerine tabanca göndermeme ilkesi” ile gerekçelendiriyor.