Uygur aktivisti Rushan Abbas: Çin, İslam’a ve Uygurlara savaş açmış durumda; dinin tedavi gerektiren bir akıl hastalığı olduğunu söylüyorlar

Çin’in Sincan bölgesinde Uygurlu Türklerin maruz bırakıldığı hak ihlalleri, “Tekrar eğitim kampları” ismiyle açılan- birçok kaynağa nazaran aslında toplama kampları olan gözaltı merkezlerindeki koşullar, Uygur nüfusunun sistematik olarak azaltılması uzun müddettir insan hakları savunucularının gündeminde. Eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Fransa Parlamentosu’nun yanı sıra birçok rapor da Çin’in Uygur siyasetini ‘soykırım’ olarak nitelendiriyor. Birçok insan hakları kümesi Çin’deki rejimin Uygurlara yönelik makus muamelesini ortaya çıkarmak için çok ağır bir mesai harcıyor. Çin, Uygurlara yönelik ihlallerin konvansiyonel medyada milletlerarası boyutta daha çok yer bulmasıyla Sincan konusunda önemli bir enformasyon savaşı başlattı. Türkiye’de de Çin diplomatik misyonları bir müddettir haber merkezlerine “Sincan’da hayatın ne kadar hoş olduğunu” anlatan kitaplar gönderiyor; destekledikleri ‘Avrasyacı’ yayınlarda sistemli olarak Uygurlarla ilgili haberlerin gerçek olmadığını argüman eden ek yayınlar yapılıyor.

Sincan’da doğup büyüyen, genç yaşta ABD’ye giden, burada bir panelde Uygurların durumunu anlattıktan sonra Sincan’da emekli bir tabip olan kız kardeşini kaybedilen Rushan Abbas, Çin’in Uygur siyasetini, kurduğu insan hakları kümesi Campaign of Uyghur’u ve şahsî deneyimlerini T24’e anlattı.

Sincan’daki Uygurların “Toplama kamplarına götürüldüğünü, köle olarak çalıştırıldığını, bayanların sterilize edildiğini ve onlara zorla kürtaj yaptırıldığını” söyleyen Abbas, “Uygur çocuklar meskenlerinden alınıyorlar. Uygur kız ve bayanlar zorla Hun Çinlilerle evlendirilmeye çalışılıyor; reddederlerse Müslüman olmayan biriyle evlenmeyi kabul etmedikleri söylenerek ‘radikal’ olarak damgalanıyorlar” dedi.

Türkiye hükümetinin Uygurlar hususuyla “haberdar olduğu sürece” en çok ilgilenen ve ses çıkaranlardan olduğunu belirten Abbas, buna minnettar olduklarını lisana getirdi.

Abbas, “Çin Halk Cumhuriyeti, İslam’a ve Uygurlara savaş açmış durumda” ve “Dinin tedavi gerektiren bir akıl hastalığı olduğunu söylüyorlar. Yani Uygurlar dini, etnik kimliği ve kültürü nedeniyle ‘tekrar eğitiliyor” değerlendirmesinde bulundu.

Abbas, kurucuları ortasında eski ABD Lideri Ronald Reagan’ın da bulunduğu Ulusal Demokrasi Vakfı(NED) tarafından fonlanıyor olmalarının soru işareti yaratmaması gerektiğini, zira NED’in “neyi savunduklarına” müdahale etmediğini belirtti. “Türkiye ve Orta Doğu’da birçok ülkede beşerler NED’i CIA ile özdeşleştiriyor” diyen Abbas, bunun yanlışsız olmadığını ve hareketi ayakta tutabilmek için maddi dayanağa gereksinimleri olduğunu söyledi.

Abbas’ın T24’ün sorularına verdiği karşılıklar şöyle…

Biraz şahsî seyahatinizden kelam ederek başlayalım. Çin’de, Sincan’da büyüdünüz ve daha sonra ABD’ye taşındınız…

Ben Doğu Türkistan’ın başşehri Urumci’de doğup büyüdüm. Çin’de büyürken bile insan hakları savunuculuğuna başlamıştım. Sincan Üniversitesi öğrencileri tarafından gerçekleştirilen 12 Aralık 1985 protestolarının organizatörlerinden biriydim. Bu hareketlerde sokaklarda 20 binden fazla Uygur öğrenci, Çin’deki Komünist rejimin Uygurlara yönelik siyasetlerini protesto etti. Basına getirilen kısıtlamalara, topraklarımızda nükleer silahların denenmesine, ayrımcılığa, hatalı Çinli Hunluların topraklarımıza bırakılmasına karşı yürüdüler. 10’dan fazla münasebetimiz vardı. Daha sonra 1988 hareketinde tekrar rol oynadım.

ABD’ye birinci olarak 1989 yılında konuk akademisyen olarak geldim. Ben ABD’ye geldikten sonra Uygurlu çiftçilere yönelik bir katliam yapıldı. Bu katliamdan sonra ben ABD Kongre üyesi Sid Morrison ile temas kurdum. Kendisi benim okulumun olduğu Washington eyaletinin temsilcisiydi. ABD’li siyasetçilerle insan hakları savunuculuğu için birinci temasım bu türlü oldu. 1990 yılıydı. O günden beri ABD’li Kongre üyeleriyle yakından çalışıyorum ve Uyguların haklarını savunuyorum. ABD siyasilerini Çin’in Uygurlara yönelik cürümleri hakkında eğitiyorum.

“Pekin utanmıyor; söylediği palavraları bile unutuyor”

Pekala yakınlarınız ve tanıdıklarınızın Sincan’da yaşadıklarından konuşabilir miyiz?

İnsan hakları savunuculuğu çalışmalarım kapsamında Washington D.C.’deki bir fikir kuruluşuna katkı sağlıyordum. Çin’in soykırım siyaseti 2017 yılında başladıktan sonra 1 milyon insanın kamplarda tutulduğunu duyduk. Ben de bu mevzuyu Eylül 2018’de D.C.’deki bir fikir kuruluşunun panelinde gündeme getirdim. Kamplardaki durum ve Çin’in soykırım siyaseti hakkında konuştuğum panel aslında eşimin ailesinin durumunu da ilgilendiriyordu. Zira eşimin tüm ailesi toplama kamplarına götürüldü. Bu durumdan kelam ettim. Panel internette yayınlandı ve yayıldı. 6 gün sonra emekli bir tıp hekimi olan kardeşim benim aktivizmim nedeniyle gözaltına alındı. 1994’ten beri ABD vatandaşıyım; yani özgür bir ülkede söz özgürlüğü hakkımı kullanıyordum, lakin bunun bedelini benim kız kardeşim özgürlüğüyle ödedi. 42 aydır pozisyonunu bilmediğimiz bir yerde gözaltında tutuluyor. Gizlice palavra suçlamalarla suçlandı ve çok ağır bir cezaya çarptırıldı. Duyduğumuza nazaran ona 20 yıl mahpus cezası verildi. Bu sırada Çin idaresi, beni kayıp kardeşim hakkında palavra söylemekle suçladı. O tutuklandıktan sonra ben sessiz kalmadım; Washington Post’a köşe yazdım, New York Times’a, CNN’e ve daha birçok büyük medya organına söyleşi verdim, ayrıyeten gittiğim her yere onun fotoğrafını taşıdım.

Abbas, kaçırılan kardeşi Gülşen Abbas’ın fotoğrafıyla

Daha sonra Çin devlet medyası; China Küresel News ağı beni yalancılık, dedikodu yaymak ve diğerlerinin fotoğrafını çalıp kardeşimmiş üzere göstermekle suçlayan bir makale yayımladı. Yani aslında kardeşimin olmadığını ve öteki birinin fotoğrafını taşıdığımı tez ediyorlardı. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı resmi Twitter hesabından benim fotoğrafımı paylaşıp üzerine ‘CIA’, ‘yalancı’ yazılı etiketler yapıştırdı. Bu Aralık 2019’da, kardeşim gözaltına alındıktan bir yıldan uzun mühlet sonra yaşandı.

Bundan da bir yıl sonra, Aralık 2020’de Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Pekin’de Reuters muhabiri kendisine benim kardeşimi sorunca ismini vererek ‘Gülşen Abbas Çin maddelerine uygun olarak hatalı bulunmuştur’ dedi. Eee? Bir yıl evvel kardeşimin var olmadığını, o denli birini tutuklamadığınızı ve benim palavra söylediğimi söylüyordunuz…

Bu Çin’in yaydığı yanlış bilgilere bir örnek. Palavra söylemekten utanmıyorlar. Hatta kendi palavralarını unutup bunu da umursamıyorlar.

“Çin idaresi şu anda faal bir soykırım yürütüyor”

Şu anda Sincan’daki Uygurlar nasıl muamelelerle karşı karşıya?

Toplama kamplarına götürülüyorlar, köle olarak çalıştırılıyorlar, Uygur bayanlar sterilize ediliyor, onlara zorla kürtaj yaptırılıyor. Uygur çocuklar konutlarından alınıyorlar. Uygur kız ve bayanlar zorla Hun Çinlilerle evlendirilmeye çalışılıyor; reddederlerse Müslüman olmayan biriyle evlenmeyi kabul etmedikleri söylenerek ‘radikal’ olarak damgalanıyorlar. Ne nedenle evlenmeyi reddettikleri kıymetli değil, ne olursa olsun münasebet bu gösteriliyor. ‘Radikal İslamcı’ ilan edildikten sonra da tüm aileleri ile birlikte toplama kamplarına gönderiliyorlar. Çin hükümeti, milyonlarca Uygurun toplama kamplarında tutulmasını ‘bu insanların radikal olduğunu ve ulusal güvenliğe tehdit oluşturduğunu; yasadışı İslami uygulamalar gerçekleştirdiklerini söyleyerek’ gerekçelendiriyor. Yasadışı İslami uygulamalar dedikleri şeyler namaz kılmak, Ramazan’da oruç tutmak, domuz yememek yahut alkol tüketmemek, sakal bırakmak, bayanların başörtüsü takması… Bunlar dinin çok temel noktaları. Bunlar radikal yahut yasadışı şeyler değil. Lakin Çin bunların yasadışı olduğunu söylüyor.

Çin idaresi şu anda faal bir soykırım yürütüyor. Biz buna etkin soykırım diyoruz; zira Çin devletinin kendi sızan evrakları bile soykırım siyasetlerinden kelam ediyor. Uygur bayanlar sterilize edildiği için yahut kürtaja zorlandığı için Uygur bebeklerin doğmadığını, Uygur nüfusunun düştüğünü söyleyen Batılı akademisyenler var. Toplama kamplarının yanına krematoryumlar inşa edildiğine dair haberler var. Biz Müslümanız. Biz ölülerimizi yakmayız, gömeriz. Neden toplama kamplarının yanına krematoryumlar inşa ediliyor?

Pekin, Sincan’da bir ‘tekrar eğitim’ programı uygulandığını söylüyor. Bunu biraz açabilir misiniz?

Program kapsamında içeride ‘tekrar eğittikleri’ insanlara bir bakalım. Kamplarda profesörler, üniversite rektörleri, hekimler, ünlü akademisyenler, müellifler, şairler, öğrenciler, öğretmenler, atletler, işletmeciler, hayırseverler tutuluyor. Bu çeşit insanların bir dokumacılık işiyle ilgili nasıl bir ‘tekrar eğitim’ alması gerekebilir ki? Bu insanların ‘tekrar eğitilmeye’ muhtaçlığı yok. Benim emekli hekim olan kardeşimin ‘tekrar eğitilmeye’ muhtaçlığı yok. Benim profesörlerim, okul arkadaşlarım orada… Bunlar hekimler, ünlü akademisyenler… Türkiye’de, ABD’de eğitim görmüş beşerler. Neden tekrar eğitime gereksinim duysunlar?

Bunların tamamı palavra. Temelde Çin Halk Cumhuriyeti, İslam’a ve Uygurlara savaş açmış durumda. Dinin tedavi gerektiren bir akıl hastalığı olduğunu söylüyorlar. Yani Uygurlar dini, etnik kimliği ve kültürü nedeniyle ‘tekrar eğitiliyor’. Çin sav ettiği üzere ‘onların iş bulabilmesi için’ bir eğitim vermiyor. Çin onların etnik kimliğini silerek Hun Çinlilere dönüşmelerini sağlamaya çalışıyor.

Sincan’daki bir ‘yeniden eğitim’ kampı. Birçok kişi buraların toplama kampları olduğunu vurguluyor

“Çin halkı da idarenin Uygurlar hakkındaki palavralarının kurbanı oldu”

Çin’in Sincan konusunda bir enformasyon savaşı yürüttüğünü biliyoruz. Farklı ülkelerdeki Çin büyükelçilikleri bu hususta bültenler ve kitapçıklar hazırlıyor. Öte yandan Batı medyasında Çin’in ihlalleri sıkça haber oluyor. Pekala Çin’de yaşayanların Sincan’da olanlar hakkındaki farkındalık düzeyi nedir?

Şu anda yapılan soykırıma giden farklı safhalar vardı; tıpkı Holokost’a giden süreçte Musevilere yapıldığı üzere. Birinci olarak Uygurları ‘diğerleri’ diye damgaladılar. Daha sonra da Uygurları ‘şeytan’ üzere göstermeyi çalıştılar. Uygurları medeniyetsiz, makûs beşerler üzere gösterdiler. Çin idaresi şuurlu olarak dinimizi ve etnik kimliğimizi lekelemeye çalıştı. Uygur halkını radikal insanlarmış üzere gösterip, Çinlilerin Uygurlardan nefret etmesini sağladılar.

Yani Çin Komünist Partisi Uygurlara soykırım yaparken, Çin halkı da idarenin Uygurlar hakkındaki palavralarının kurbanı oldu. Maalesef Çin’de durum hakkında farkındalık düzeyleri çok düşük.

Hatta Türkiye’de de durum bu türlü. Birçok Türk, Çin’in yaydığı yanlış bilgilerin kurbanı oluyor. Sincan’da sahiden ne olduğunun farkında değiller. Zira Uygurlarla ilgili haberler anaakım medyada yer almıyor yahut geniş bir formda yer almıyor. Yani birçok Türk de bugün Uygurlu Türki kardeşlerinin yaşadıklarından haberdar değil.

Pekala Türk devletinin ihlallerle gayret konusunda kâfi efor sarf ettiğini düşünüyor musunuz?

Durumdan haberdar olduklarında evet. O vakitlerde ellerinden gelen her şeyi yapmaya çalışıyorlar ve dayanak veriyorlar. Bu dayanak bizi çok keyifli ediyor zira Türkiye Türkleri bizim en yakın akrabalarımız. Çok benzeri lisanlar konuşuyoruz, kültürlerimiz çok emsal.

Türk devleti, Birleşmiş Milletler ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi olup bu mevzuyu gündeme getiren sayılı ülkelerden. Sayın Erdoğan ve Sayın Çavuşoğlu, Çin’in Uygurlara yönelik kabahatlerini New York’ta, BM’de gündeme getirdi.

“Türkiye dışında hiçbir Müslüman devlet ses çıkarmıyor”

Dünyada 56 yahut 57 tane nüfusu çoğunlukla Müslüman olan ülke var, Türkiye dışında hiçbiri ses çıkarmıyor. Lakin yapılanlar kâfi mi? Hayır, bu nizami limit. Ben Türk halkına ve devlete yalvarıyorum; buna yalnızca Uygurlu Türk kardeşleriniz için değil, insanlık ismine ses çıkarın. Türkiye’nin geleceği ismine ses çıkarın. Zira Çin hükümeti yalnızca Uygurlardan kurtulmakla kalmayacak; onların maksadı tüm Türki dünyayı ele geçirmek. Zati Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan ve Özbekistan üzere Orta Asya’daki Türki devletlerde çok etkililer. Çin idaresi Türkiye’yi de manipüle etmeye çalıştı lakin Türkiye çok güçlü; rastgele bir Müslüman nüfus yoğunluklu Orta Doğu ülkesi yahut bir Orta Asya ülkesi üzere değil. Türkiye’nin çok uzun bir tarihi ve şu an çok güçlü bir başkanı var. Türk hükümeti Çin hükümetinin yaptığını fark ediyor ve anlıyor. Bu bizi çok keyifli ediyor. Umuyorum Türkiye bu bahiste ABD, Kanada, Britanya, Avustralya üzere Batılı ülkelerle ve Avrupa Parlamentosu ile işbirliği yapar. Fransa’da parlamento yakın vakitte Çin’in Uygurlara soykırım yaptığını tanıdı, Britanya’daki bağımsız Uygur Tribünali delillerle Çin’in etnik paklık yaptığı sonucuna vardı. Umuyorum Türkiye de Batılı ittifaklarla işbirliği yaparak Çin’in insanlığa karşı işlediği cürümleri durdurur. Bu yapılanlar yalnızca Uygurlara karşı değil, insanlığa karşı işlenmiş bir hatadır. Bu yüzden inanıyorum ki Türkiye, Çin’e karşı dik duracaktır.

Erdoğan, şimdi başbakan olduğu 2012 yılında Sincan’a gitmiş, periyodun Sincan Uygur Özerk Bölge valisi Işık Bekri ile görüşmüştü

“NED’in CIA ile özdeşleştirilmesi hakikat değil”

Enformasyon savaşları konusunda biraz daha durmak istiyorum. Birçok Uygur insan hakları kümesi ABD üzere Batılı ülkeler tarafından fonlanıyor. Sizce bu durum, Doğu ülkelerinde onlara itimadı negatif etkiliyor mu?

Bu Çin’in sıkça kullandığı telaffuzlardan biri. Evet, birçok Uygur tertibi Ulusal Demokrasi Vakfı (NED) tarafından fonlanıyor. Birçok insan NED’in CIA’ye bağlı olduğunu söylüyor lakin bu gerçek değil. NED bize insan hakları savunuculuğunu sürdürmemiz için platform sağlıyor.

Mesela Campaign for Uyghurs olarak biz Uygur bayan ve gençleri desteklemeye çalışıyoruz. Onlara haklarını ve demokratik haklarını öğretmeye, ses çıkarmalarını sağlamaya çalışıyoruz. Yani NED, bizim neyi savunduğumuza karar vermiyor. Bizim paraya muhtaçlığımız var. Mesela ben Campaign for Uyghurs’u kurduğumda tam vakitli bir işim vardı. Çok itibarlı bir mimarlık firması için milletlerarası iş geliştirme yöneticisiydim. Ondan sonra da bir danışmanlık firmasıyla çalıştım. Evvelki mesleğimde tekraren Türkiye’ye geldim ve Mehmet Şimşek, Cevdet Yılmaz, İsmet Yılmaz üzere birçok bakanla görüştüm. Demek istediğim ben yalnızca para kazanmaya çalışan biri değildim. Aslında bir meslek sahibiydim. 2018’in Eylül ayında kardeşimi aldıklarında bu danışmanlık şirketinde Orta Doğu bölgesinden sorumluydum. Birinci yılımda Campaign for Uyghurs için hiç para almadım lakin hem tam vakitli çalışıyordum hem de maaşımı insan hakaları savunculuğu faaliyetlerim ve bu kapsamında yaptığım seyahatler için kullanıyordum. Kardeşimin kaçırılmasının birinci yıldönümünde NED’ye fon müracaatında bulundum. Kabul edilince işimden istifa ettim ve tam vakitli aktivistlik yapmaya başladım. Zira bizim Çin’in insanlığa karşı işlediği cürümleri ortaya çıkarmamız gerekiyor. Türkiye ve Orta Doğu’da birçok ülkede beşerler NED’i CIA ile özdeşleştiriyor, ABD’nin Çin’e karşı NED’i kullandığını düşünüyorlar, Uygur davasını para elde etmek için kullandığımızı tez ediyorlar. Bunu bizim için söylüyorlarsa biz parayı almaya başlamadan evvel tutuklanan aile fertlerimiz konusunda ne diyecekler? Pekala ya Türkiye yahut diğer ülkelerdeki yüz binlerce insan? Onlar da mı ABD’den para alıyorlar? Hayır! Binlerce Uygurun aile fertleri kayıp durumda. Dünyanın rastgele bir yerindeki Uygurla konuşun; en az birkaç aile üyelerinin kayıp olduğunu söyleyecektir. Örneğin benim yalnızca kardeşim değil; eşimin tüm ailesi kayıp; ebeveynleri, 3 kız kardeşi ve onların eşleri, erkek kardeşi ve onun eşi, 14 yeğeni- hepsi kayıp. Bunlara ne demeli?

CIA, ABD’nin komplosu vs., bunlar daima Çin’in yaymaya çalıştığı yanlış bilgiler. Soykırımı kamuyu manipüle ederek reddetmeye çalışıyorlar.

Çin’in kendisi kimi ülkelerde araştırmacılara, siyasetçilere para veriyor. Hatta uydurma gazeteciler ve araştırmacılar yaratıyorlar, bu düzmece isimler ismine makaleler yayımlanıyor. Mesela İsveç’te ve Fransa’da düzmece gazeteciler yarattılar. Bunlar düzmece fotoğraflar ve fotoğraflarla düzmece bilgi yaydılar. İsveç Büyükelçiliği, ‘Çin’de bu türlü bir İsveç vatandaşı varmış, lakin bizim haberimiz yok. Onu arıyoruz’ diye tweet atmak zorunda kaldı. Uygurluları makûs göstermek için her türlü oyunu oynuyorlar.

“Pekin, insanların Çin Komünist Partisi’ni İlah olarak görmesini istiyor”

ABD’nin eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, geçen yıllarda Sincan’da olanları ‘Soykırım’ olarak nitelendirdi. Bölgede Soykırım yapıldığını söyleyen araştırma ve yayınlar da var. Çin, neden Sincan’da soykırım yapmaya çalışıyor?

Zira biz o çok güçlü ve jeopolitik olarak değerli toprağın gerçek sahipleriyiz. Binlerce yıldır orada yaşıyoruz. Tıpkı vakitte biz etnik ve dini kimliğimizi koruyarak Çin’e asimile olmadık. Çin hükümeti Çin’de 56 farklı etnik kimlik olduğunu savunuyor. Pekala Uygurlar ve İç Moğolistanlılar dışında hangileri hala kimliğini koruyor? Hiçbiri, hepsi asimile edildiler. Çin hükümeti yıllardır halkları kolonize ve asimile edip onları Hun Çinli yapmaya çalışıyor. Farklı bir lisan konuşursanız, farklı bir etnik kimlik yahut din sahibiyseniz sizi Çin Komünist Partisi’ne tehdit olarak görüyorlar. Çin bir tek parti rejimi. Dini bir tehdit olarak görürler, zira herkesin Çin Komünist Partisi’ni İlah olarak görmesini ve itaat etmesini isterler. Şayet sizin Allah’ınız varsa bu onlara nazaran kabul edilebilir değildir. Bir neden bu.

İkincisi ise dediğim üzere toprağın jeopolitik olarak çok değerli bir yerde olması. Çin ‘Bir Jenerasyon, Bir Yol’ teşebbüsünü 2013 yılında duyurdu. Soykırım 2014’te başladı. Neden biliyor musunuz? Projenin Orta Doğu, Afrika, Avrupa ve Orta Asya’ya giden dört değerli ayağı da bizim memleketimizden geçiyordu. O yüzden Sincan jeopolitik olarak çok kıymetli bir hale geldi.

Özet geçecek olursak: 1- Biz Çin işgali altında olan Doğu Türkistan’ın gerçek sahipleriyiz. 2- O topraklar Pekin için stratejik olarak çok değerli hale geldi. Bizden kurtulup orayı sonsuza kadar ellerinde tutmak istiyorlar. Bir öteki neden de bizi asimile edememeleri.

Sızan dokümanlarda bundan ‘nihai çözüm’ diye kelam ettikleri bile görülüyor. Tıpkı Hitler’in Museviler için dediği üzere.