Almanya’da vatandaşlara yakıt yardımı yapılacak

Global çapta hissedilen tedarik sorunu, güç fiyatlarındaki artış ve yükselen enflasyonun sonuçları Almanya’da da bilhassa dar gelirli kesimde daha da hissedilmeye ve telaş yaratmaya başladı. Aralık 2021’de yüzde 5,3 olan tüketici enflasyonu oranı geçen ay hafif bir azalmayla yüzde 4,9 olarak kayda geçse de yazın yollanacak yıllık güç ve yakıt faturası, şimdiden pek çok kişinin uykularını kaçırıyor.

Artan rahatsızlık üzerine Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve liberal Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyon bugün bakanlar heyetinde bir sefere mahsus bir güç ve yakıt yardımını karar bağladı. Düzenleme, artan güç fiyatları nedeniyle dar gelirli hanelere ve öğrencilere bir defaya mahsus para yardımını öngörüyor. Federal bütçeden karşılanacak yardım dar gelirli olduğu için kira takviyesi alan 710 bin hane ile üniversite öğrencileri ve meslek eğitimi gören gençleri kapsıyor. Yardım alacağı kestirim edilen birey sayısı da toplamda 2 milyon 100 bin olarak açıklandı.

Kabinenin akabinde Federal Meclis’ten de geçmesi gereken uygulama şöyle bir modeli öngörüyor: Dar gelirli olup devletten kira yardımı alan tek kişilik bir haneye 135 euro yardım, iki kişilik bir haneye 175 euro yardım, ek olarak da meskende kalan her birey için de kişi başına ekstra 35 euro. Üniversite öğrencileri ile meslek eğitimi alan gençler de tekrar bir sefere mahsus olarak 115 euro yardım alabilecek.

Düzenlemenin 1 Haziran’da yürürlüğe girmesi planlanıyor, hakikaten Almanya’da yıllık tüketim hesaplaması için sayaçlar genelde yaz başında okunup, en geç yaz sonu yıllık toplam fatura dökümü vatandaşa gönderilmeye başlıyor.

Sendikalar ve toplumsal yardım kuruluşları 500 euro istiyor

Almanya Tüketiciyi Muhafaza Derneği, artan güç fiyatları karşısında öngörülen kelam konusu devlet yardımını yetersiz bulup eleştirerek hane başına en az 500 euro yardım verilmesini talep etti. Almanya Birleşik Hizmetler Sendikası (ver.di) Lideri Frank Werneke de hükümetin planladığı yardımı yetersiz bulduklarını söyleyerek, kimi vatandaşlar için durumun “Yemek mi ısınma mı?” sorusuyla özetlenecek hale geldiğini belirtti. İlaveten Werneke, yalnızca dar gelirli olup devletten yardım alanların değil bütün personel ve işçi kesitin yükselen faturalar nedeniyle zorlandığını, bu nedenle de güçten alınan katma kıymet vergisinin en azından bir müddetliğine kaldırılmasını talep etti. Bunun daha geniş bir kesiti rahatlatacağını savundu.

Lakin başta Yeşiller olmak üzere iklim müdafaaya öncelik veren siyasi partiler yahut sivil toplum kuruluşları bunun uygun niyetli olsa da gerçek bir yaklaşım olmayacağı görüşünde. Çünkü bir yandan fosil güce bağımlılığın azaltılması hedeflenirken ona uygulanan vergi kolaylığının teşvik manasına geleceği kaygısı hâkim. İlaveten fosil güç piyasasında üretim ölçüsü ile fiyatların kestirilemez olduğu da düşünülüyor ve siyasi baskı aracı olarak kullanıldıklarına işaret ediliyor.

Bu ortada Almanya’da hükümet artan enflasyon ve güç fiyatları karşısında bütün vatandaşları rahatlatacak bir öbür değişikliğe hazırlanıyor: Yenilenebilir güç arzı ve talebini destekleme hedefini güden, tüketici katkı hissesinin da bulunduğu uygulamada vatandaşın hissesinin 2023 yerine en kısa müddette kaldırılması gündeme geldi. Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner, “Bana kalsa önümüzdeki haftalarda çabucak kaldırırım” dedi.

Almanya’da yenilenebilir güç kullanımını teşvik gayeli 2000 yılında bir yasal düzenleme yapıldı ve finansmanı için bir fon oluşturuldu. Bununla devlet alternatif güç dağıtımını ve kullanımını teşvik etmeye başladı. Dağıtımcılar devlet teşvikli alternatif enerjiyi satın almakla yükümlü hale geldi ve bunu elektrik borsasında da satışa sunmaya başladı. Geliri ile masrafı ortasında kaybı olması halinde kaybı kelam konusu fondan karşılanıyor. Uygulama 2023’e kadar fona tüketicinin katkı hissesini da öngörüyor. Vatandaş ödediği elektrik faturasında kilowatt başına aşikâr bir hisse ödüyor. Bu ölçü 2010’da tüketicinin kullandığı kilowatt başına 2 cent, 2018’de 6,8 cent oldu. Toplumsal yardım kuruluşları, az da görünse bu katkı hissesinin düşük gelirliler için değerli olduğunu kaydedip alınmasına derhal son verilmesini talep etti.

Almanya’da güç faturası nasıl hesaplanıyor?

Almanya’da yakıt ve güç faturaları, kullanım sonrası tüketilen ölçü üzerinden ödenme unsuruna dayanmıyor. Genelde hanelerde yaşayan kişi sayısı, konuttaki elektrikli yahut gazlı alet ve aygıtlar ile meskenin metrekaresi baz alınarak yıllık tüketim varsayımı olarak hesaplanıyor ve aylık öbür yan sarfiyatlar kalemine eklenerek kesiliyor. Güç ve yakıt tüketimindeki gerçek ölçü ise sayaç okunmasıyla senede bir defa belirleniyor. Bu da eyaletler ortasında kısmi farklılıklar olsa da genelde yaz başı sayaç okunup yaz sonuna hakikat vatandaşa gönderiliyor. Öngörülen ile gerçek tüketim ortasındaki fark da fazla kesildiyse vatandaşa iade edilmesi ve sonraki 12 ayın aidatlarında duruma nazaran indirime gidilmesi sonucunu doğurabiliyor. Faturanın öngörülenden fazla olması halindeyse ek ödeme dışında sonraki 12 aylık aidatta artış da mümkün.

Şimdiye kadar Almanya’da enflasyon çok düşük olduğu için öngörülüp kesilen ile sonuçta gelen fatura ortasındaki makas kestirilebilir seviyedeydi. Lakin son aylarda artan güç fiyatları bu makasın bu yaz daha büyük olacağına işaret ediyor. Münasebetiyle hem bu sene için vatandaştan ek güç masrafı talep edileceği üzere, bu yılki bilgiler bazında hesaplanacak ve önümüzdeki 12 ayın aidatına yansıyacak aylık kestirimi güç masrafının de artması mümkün.

Almanya’da Aralık 2020 ile Aralık 2021 vakit diliminde sıvı yakıt ile güç fiyatları Federal İstatistik Dairesi datalarına nazaran yüzde 38 artış kaydetti. Konutların kullandığı güçte ise fiyatların yüzde 11 oranında arttığı bildirildi.

Tekrar Federal İstatistik Dairesi’nin datalarına nazaran en yoksul hanelerde güç için ödenen ölçü bütün gelirlerin yüzde 9,5’ine tekabül ediyor ki bu ölçü yüksek gelirli hanelerin neredeyse iki katı.

Almanya’da hizmet ve besin fiyatlarında 2017’den bu yana artış görülürken güç ve emtiadaki fiyat düşüşleri nedeniyle 2020’de enflasyon yüzde 0,5 olmuştu. Pandemi nedeniyle 2020’nin ikinci yarısında hükümetin besin ve temel masraflarda katma bedel vergisini azaltmasıyla da enflasyon düşük seyretti. Uzmanlar tekrar eski vergi oranına geçilmesinin de enflasyon bilgilerine artış olarak yansıdığını belirtiyor.

Elmas Topcu

© Deutsche Welle Türkçe