Ertuğrul Özkök: Son bir ayda dört kanser çeşidi ile ilgili çok kıymetli gelişme oldu ve bir hap içip istediğimiz kadar içebilecek, yiyebilecek miyiz?

Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında, Harvard Üniversitesi Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi Lideri Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’le yaptığı söyleşinin ikinci kısmını yayınladı. Özkök, sohbetin birinci kısmının Twitter’da TT olduğunu belirterek, “Kanser alanında son iki ayda çok değerli gelişmeler olmuş” sözlerini kullandı.

Özkök’ün, “Son bir ayda dört kanser çeşidi ile ilgili çok kıymetli gelişme oldu ve bir hap içip istediğimiz kadar içebilecek, yiyebilecek miyiz?” başlıklı yazısı şöyle: 

Son bir ayda dört kanser tipi ile ilgili çok değerli gelişme oldu ve bir hap içip istediğimiz kadar içebilecek, yiyebilecek miyiz?

Harvard Üniversitesi Sabri Ülker Merkezi’nde yaptığımız sohbetle ilgili dünkü yazım çok ilgi çekti.
Birçok haber sitesi alıp kullandı. Yedi saat boyunca Twitter’da TT oldu.
Bugün o sohbetin ikinci kısmını yayınlıyorum.
Yine hepimizin çok merak ettiği hususlar var.
En çok merak ettiğimiz de, kronik ve öteki cins hastalıkların tedavisinde neredeyiz?
Mesela kalp ve teneffüs hastalıklarına deva bulundu mu?
Tabii en değerli soru:
Kanser tedavi edilebilecek mi?
Bu ortada Sabri Ülker Merkezi’nde görüntülenen hücrenin görüntüsünü dün akşam TV100’deki programda yayınladım.
İsteyen TV100’ün Youtube kanalına girip, “Cengiz ile Ahtapot” yazıp oradan da seyredebilir.
Hemen şunu söyleyeyim.
Kanser alanında son iki ayda çok kıymetli gelişmeler olmuş.
Ama evvel Bayram sonrası hepimizin aklındaki daha günlük bir sorudan başlayayım.

İçki ve yemeğe karşı bir çelik yelek var mı?

(*) Pekala hocam mesela şu olacak mı, hoş yemekleri bol bol yiyeceğiz, içki içiyoruz, rahatça içeceğiz. Sonra bir hap alacağız karaciğerde yapacağı tahribat sıfırlanacak.

“Öyle bir şey olacağını sanmıyorum. Her istediğiniz şeyi tüketip, her hastalıktan koruyacak bir metabolik kurşun geçirmez yelek istiyorsanız o yok.“

Ama kiloya karşı uygun bir haberim de var

(*) Hay Allah biz ortamızda daima şu umudu taşıyoruz. O denli bir hap bulunacak ki, istediğimizi yiyeceğiz, içeceğiz. Bu hayalimiz yıkıldı artık.

“Öyle bir hap yok fakat size metabolizmanızı muhafaza uğraşlarınızda yardım edebilecek çok sayıda gelişme ve doğal ilaçlar da var. Örneğin; daha geçen ay çok kıymetli ölçüde kilo kaybı sağlayan bir yeni ilaç onay aldı, tıpkı vakitte tip 2 diyabet içinde çok tesirli. Bu kategorideki ikinci aktif yeni ilaç. Fakat sağlıklı hayat prensiplerinden vazgeçmek üzere bir şey kelam konusu değil.“

Kanserde son bir ayda 7-8 çok tesirli ilaç çıktı

(*) Siz burada dünyadaki bütün araştırmaları çok uygun takip ediyorsunuz, en son gelişmelerden haberdarsınız, ayrıyeten kendi araştırmalarınız var. Şu an için en güzel sonuç hangi alanlarda alınıyor?

“Pek çok alanda alınıyor. Tahminen en çarpıcı olanlardan birisi kanser. Mesela son birkaç ayda 7-8 tane çok tesirli ilaç çıktı. Neredeyse aylarla ölçülen müddetlerde muazzam gelişmeler, yeni tedavi araçları gündeme geliyor.“

İşte son bir ayda çok değerli gelişme olan 4 kanser türü

(*) Bu son ayda mesela hangi kanserde faal tahlil bulundu?

“Mesela rektum kanserinde, akabinde ileri devre göğüs ve prostat kanserlerinde, lenfomada çarpıcı sonuçlar yayınlandı. Ayrıyeten kansere karşı immün (bağışıklık) sistemin eğitilmesinde de büyük gelişmeler var ve çabucak her hafta yeni bir ilerleme ya da uygulama duyuruluyor.“

Ama kimi kronik hastalıklarda pek yeni ve uygun haberlerim yok

(*) Ya öbür kronik hastalıklar?

“Maalesef kimi kronik hastalıklarda durum o kadar parlak değil. O alanda şu an için güzel haberlerim yok.“

(*) Hangi hastalıklarda? Mesela en çok vefata neden olan kalp hastalıklarında durum ne?

“Solunum sistemi hastalıkları, nörodejenerasyon, demans üzere alanlarda size verecek fazla güzel haber yok. Kardiyovasküler hastalıklar için hâlâ yeni ilaç üretme büyük bir zorluk arzediyor.“

Şimdilik âlâ haber şu: Kolestrolde yeni bir müdahale formu geldi

(*) Hiç mi düzgün haber yok hocam?

“Var alışılmış mesela kolestrol düzenlenmesi konusunda orijinal bir müdahele biçimi geldi. Tıbbi deyişle, PCSK9 geni aracılığı ile düzenleme. Yani eski ilaçların dışında yeni bir müdahele usulü. Hem düzenek olarak hem araç olarak yepisyeni bir müdahele hali olan bu ilaç onaylandı. Ben şahsî olarak bunu çok heyecan verici buluyorum ve bu ilacın geliştirilmesine sebep olan kıymetli insan genetiği çalışmalarını yapan bilim bayanı gelecek sene Sabri Ülker Merkezi “Metabolizma ve Yaşam” Sempozyumu’nda olacak. Tekrar bu alanda inflamasyonun ehemmiyetini gösteren çok büyük birçok merkezli global klinik çalışma gerçekleşti ve tahminen de bu alanın önünü açabilecek. Söylemeye çalıştığım, bu alanda kliniğe geçiş eşiğinin çok yüksek olması ve bu sebeple çok uzun ve külfetli olduğu.“

Elli yaş üstü bir insan bütün bu gelişmelerden yararlanabilecek mi?

(*) O vakit tıp konusunda daha genel bir bakış yapalım. Bugün geldiğimiz nokta nedir?

“Bugün bilimin geldiği noktanın harikulâde heyecan verici olduğunu söyleyebiliriz. Olağan bunun sonucu önümüzde bulunan insan hayat kalitesini artırmak ve sağlıklı yaşanan yılları uzatacak pek çok fırsat var önümüzde. Bu ağır ve dönüştürücü niteliğe sahip araştırma birikimi elimizde yahut ulaşabileceğimiz kadar yakın bir gelecekte. Lakin hem bunların istek edilen tempoda sürmesi hem de uygulamaya dönüşebilmesi daha faal olabilir…“

(*) Nedir öyleyse daha süratli gitmemize mahzur olan şey? Zira bugün 50 yaş üstünde her insan şu soruyu soruyor: Sanki benim ömrüm bu gelişmelerden yararlanmaya yetecek mi?

“Burada bir sorun var. Yani yapmamız gereken fırsatlar ile kaynakları birleştirebilmek ve araştırmanın yeni yapılanmalar ile güçlenmesi ve sürdürülebilmesi. Artık yalnızca akademi ile hudutlu değil bu muhtemel yapılar.“

İyi lakin Covid’e bu kadar süratli aşı bulunması umut değil mi?

(*) Şurası gerçek. İlaç firmaları Covid’e karşı çok süratli aşı buldu. Bu 50 yaş üstü insan için de bir umut değil mi?

“Covid birtakım taraflardan üstte belirttiğim noktalar için çarpıcı bir örnek. Yani hem bilimin geldiği dayanılmaz heyecan verici seviyeyi, hem de bu bilimsel birikimin tahlil üretmekte ne kadar faal olabileceğini gösteren bir süreç oldu.“

İlaç sanayisi yükünü koydu ve aşı bulundu mu?

(*) Birtakım isanlar şöyle bir komplo teorisine inanıyor; güya ilaç firmaları her türlü devayı bulabilecek durumda. Fakat ellerindeki ilaçları satmak için ağırdan alıyor.

“Evet kimi insanlarda o denli bir inanış var. Güya ilaç sanayi tartısını koydu ve çabucak aşılar bulundu. Yanlışsız bulundu lakin bunu sağlayan muazzam bir bilimsel araştırma ve alınan sonuçlar vardı. Alışılmış ki ilaç sanayisinin oynadığı çok değerli rolü takdir etmek lazım.

Ancak buradaki temel itici güç, temel bilimden geliyor ve bu muvaffakiyetin ortaya çıkması 25 yıldır süren temel bilim araştırmalarının geldiği noktadan kaynaklanıyor. Bu sonuçları insanlarda kullanılıp hayat kurtaracak uygulamaları süratle hayata geçirebiliyor. Bence kıymetli olan bu örnek ve deneyimden öğrenecek çok şey olması; hem temel bilimin kıymeti hem de uygulamaya geçişin nasıl daha aktif hale geleceği mevzularında.“

Klasik ilaç geliştirme teknolojisi altüst oluyor

(*) Hocam şu an tıpta en devrimci en büyük gelişme hangi alanda oluyor?

“Birçok alanda çok kıymetli gelişmeler oluyor. Örneğin bir tanesi büyük data tabanlarının kullanılması oluyor. Artık elimizde çok sayıda çalışmadan çıkarılmış, dünyanın dört bir tarafından gelen bilgi var. Bunlar hem biyomedikal bilimin, hem biyomedikal icranın içine çok süratle giriyor ve yönlendirici olabiliyor.“

(*) Ya ilaç üretimi ve sanayii? Orada ne üzere gelişmeler var?

“İlaç geliştirme denilen kavram esaslı biçimde değişiyor hatta dönüşüyor. Klasik ilaç geliştirme yapısı büsbütün berhava oluyor ve tek model olmaktan çıkıyor. Yani gerçek temel düzenekleri bulursak ve insan sıhhati ile bağını güçlü bir biçimde kurabilirsek her şeyi yapabiliriz. Bir öbür deyişle artık her amacı düşünmek mümkün.“

Artık hastalığı moleküler tabancalarla vurmak mümkün

(*) Burayı biraz açabilir misiniz? Maksat ne, hangi tabancala vurulacak?

“Şöyle… Artık genetik yahut moleküler müdahelelerin önü açıldı, gayeleri moleküler tabancalar ile vurmak mümkün hale geliyor. Bu hem sorun yaratan sistemleri bastırmak (örneğin PCSK9) hem de eksik olan materyalleri yerine koymak için kullanılabiliyor Örneğin; doğuştan olan metabolik hastalıklarla gayret konusunda. Gen tedavisi amaca giderek daha yaygın bir halde yaklaşıyor. Mesela PCSK9 geninin baskılanması örneğini verebilirim. Zira bu amacı CRISPR teknolojisi le baskılayan bir ilaç geçtiğimiz aylarda kolesterol düzenleyici olarak kronik hastalıklarda kullanılmak üzere onay aldı ve bence bu çok kıymetli bir değişimin habercisi. Tekrar mRNA teknolojisi pek çok hastalık için yeni ve aktif tedavi araçları ortaya çıkarıyor. Yani çok çok heyecan verici bir süreçteyiz.“

Covid, gençleri tıp bilimine çekti mi, yoksa kaçırdı mı?

(*) Covid ve pandemi süreci gençleri tıp bilimine çekti üzere bir izlenim var. Bu gerçek mu?

“Bazı alanlarda Covid teşvik edici bir tesir yaratmış olabilir fakat her şeyi buna bağlamak mümkün değil. Hatta, belirli alanlarda Covid’e karşın demek daha gerçek olabilir. Yani, Covid’in birçok olumsuz bir tesiri de oldu, kimi araştırma gurupları ayakta kalamadı. Sistemin içerisindeki eşitsizlikler, çok denetim, boğucu bürokrasi, artan hayat masrafları ile örtüşmeyen gelir profilleri üzere hususlar Covid ile tekrar zafiyet alanları olarak karşımıza çıktı ve birçok insanı tıp ve akademik tıbbi araştırma alanından koparmaya başladı. Önümüzdeki değerli bir sorun bu genç insanları akademik bilime nasıl çekeceğiz ve bu yolda nasıl tutacağız sorusudur. Yani akademik yapının kesinlikle değişmesi ve yeni modellerinin gelişmesi lazım. Bu açıdan Sabri Ülker Merkezi kıymetli bir örnek bence.“

Merkezde Suudi Arabistan’dan bir bayan araştırmacı da var

(*) Burada Sabri Ülker Merkezi’nde birlikte çalıştığınız arkadaşlarınızda iki özellik dikkatimi çekti. Biri birçok farklı ülkeden insan var. Suudi Arabistan’dan Brezilya’ya, Yunanistan’dan Tayland’a kadar uzanan yelpazeden araştırmacılar gördük. İkincisi de birden fazla çok genç. Gözüme çocuk üzere göründü kimileri. Halbuki başımızdaki bilim insanı biraz kelli felli insandır. Sanki öğrenciler artık çok daha genç yaşta mı bilime başlıyorlar?

“Doğru çok genç arkadaşımız var. Biz birlikte çalıştığımız arkadaşları yaşlarından bağımsız olarak seçiyoruz. Doğal çok kıdemli arkadaşlarımız da var. Lakin günlük fonksiyonlarımız de rastgele bir hiyerarşi kullanmıyoruz. Bilime ilgi duyan ve bu yola kendini adamaya hazır genç arkadaşlarımızın olması bizim için gurur ve optimistlik kaynağı. Zati bu da bizim Sabri Ülker Merkezi’nde çok kıymet verdiğimiz bir misyon.”

SÖYLEŞİNİN BİRİNCİ KISMI İÇİN TIKLAYIN | Bu 4 bin kırmızı daire içine girip dolaşmak ister misiniz?