Irak ve Suriye’deki iktidar boşluğundan faydalanan IŞID geri mi dönüyor?

2019’da Fırat ırmağı kıyısında, ABD dayanaklı Peşmerge, Suriye Demokratik Güçleri ile Irak ile Suriye orduları tarafından mağlup edilmesinden üç yıl sonra IŞİD, Irak ve Suriye’nin uzak bölgelerinde “gerilla harekâtı” yürütüyor. Eski gücünden uzak olsa da IŞİD’in geri geleceğine dair telaşlar var.

Kelamda hilafetinin yıkılmasından üç yıl sonra IŞİD savaşçıları ölümcül bir tehdit olarak tekrar ortaya çıkıyor. Kuzey Irak’taki lokal önderler, güvenlik vazifelileri ve bölge sakinleri, örgütün merkezi otorite yokluğundan faydalanarak tekrar ölümcül bir güç olarak belirdiğini düşünüyor.

IŞİD Ocak ayı sonunda Irak ordusuna karşı en kanlı ataklarının birini düzenledi. Diyala kentindeki askeri üsse yapılan akında 11 Iraklı asker öldürüldü.

Tıpkı gün IŞİD militanları örgüte sadık olan mahkumların kaçmasına yardım etmek için Suriye’nin Haseke kentinde Suriye Demokratik Güçleri’nin denetiminde olan bir hapishaneye hücum düzenledi.

Reuters haber ajansına nazaran IŞİD’in çöküşünden bu yana gerçekleşen en büyük taarruzda, Suriye Demokratik Güçleri, 40 savaşçı, 77 gardiyan ve dört sivilin öldürüldüğünü bildirdi. IŞİD ise 374 militanını kaybetti.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hükümeti tarafından yayımlanan son rapor, IŞİD’in üç aylık bir müddette Irak’ta 182 ve Suriye’de 19 saldırıyı üstlendiğini ortaya koymuştu. Bu sayılar IŞİD’in güçlü devirlerine nazaran düşük görünse de rapor, örgütün hâlâ ölümcül ve karmaşık operasyonları gerçekleştirebildiğine dikkat çekiyordu.

IŞİD’in çekilmesi askeri güçleri karşı karşıya getirdi

Kuzey Irak ve doğu Suriye’deki bölge sakinleri ve yetkililer, hücumlar için tabancalı güçler ortasındaki rekabeti sorumlu tutuyor.

IŞİD’in bir vakitler karar sürdüğü bölgelerden çekilmesi Irak, Suriye, İran ve ABD öncülüğündeki güçleri karşı karşıya getirdi. Bugün İran’ın desteklediği milisler ABD’ye saldırıyor; Türk askeri kuvvetleri SDG içindeki komuta gücü olan YPG’yi ve Kuzey Irak’taki PKK kamplarını bombalıyor; Bağdat ile Erbil ortasındaki hudut uyuşmazlığı büyüyor.

Irak’ta büyük petrol yataklarına mesken sahipliği yapan, Bağdat’taki merkezi hükümet ile Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi ortasında ihtilaflı olan bölge, tıpkı vakitte bugün IŞİD taarruzlarının en ağır görüldüğü bölgelerden biri.

Iraklı güvenlik güçleri bölgesel denetim üzerindeki uyuşmazlık nedeniyle Irak ya da Kürt askerlerinin olmadığı alanlarda IŞİD’in etkin olduğunu söylüyor.

Ortadoğu alanında çalışan fikir kuruluşu Middle East Institute’den Charles Lister, IŞİD’in aktif olabilmesini sağlayan bu otorite boşluğunun; örgütün nüfusun seyrek olduğu Suriye kırsalında köylerin ve kasabaların yağmalanması, halkın etnik, politik ve mezhep eğilimlerinin örgüt tarafından sömürülmesiyle sonuçlandığını söylüyor.

‘Politik uyuşmazlıklar sürdükçe IŞİD geri gelecektir’

Bölge sakinleri IŞİD’in tekrar toparlanabileceğinden telaş ediyor.

Buna rağmen örgütün eskisi kadar güçlü olmadığı da biliniyor. Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi’ne bağlı Peşmerge güçlerinin kıdemli yetkililerinden Jabar Yawar, Reuters’a IŞİD’in 2014’teki kadar güçlü olmadığını söylüyor ve ekliyor:

“Kaynakları sonlu ve liderlik konusunda birleşmiş değiller lakin politik uyuşmazlıklar sürdükçe IŞİD geri gelecektir.”

IŞİD, 2019’daki yenilgisinden sonra 3 bini yabancı olmak üzere 14 bin ila 18 bin üyesinin olduğunu açıklamıştı. Analistler IŞİD üyelerinin birçoğunun olağan hayatlarına dönmüş olabileceğini lakin çağrıldıkları takdirde tekrar toparlanmaya hazır olduklarını belirtiyor.