İskoçya’da da toplu taşımada “kadınlara özel vagon” tartışması başladı

Geç saatte yalnız başına meskene dönen bir bayansanız, yalnızca bayanlara ayırılmış bir metro ya da tren vagonu olsa daha inançlı hisseder miydiniz?

Bayanların toplu taşıma araçlarında daha inançlı seyahat etmeleri için kampanya yürüten kümelerin getirdiği tekliflerden biri bu.

İskoçya özerk idaresinin yeni ulaştırma bakanı Jenny Gilruth geçen hafta, Nisan ayında devletleştirilecek olan İskoçya demiryollarının geleceği ile ilgili açıklamasıyla, toplu taşımada güvenlik tartışmasını başlattı.

İskoçya Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada Gilruth, kendisinin de şahsî olarak trenlerde kendisini tehlikede hissettiğini söyledi.

Eski bir öğretmen olan bakan Gilruth, Fife bölgesine giden son trene binmemeye özel uğraş gösterdiğini zira vagonların “bir sürü boş yer olmasına karşın yanınıza sıkışarak oturan sarhoş adamlarla dolu olduğunu” söyledi.

Gilruth “Trenlerimizin bayanların itimat içinde seyahat edeceği yerler olmasını istiyorum. Hükümet olarak kamu nakliyeciliği sistemimizde bayanların nerelerde inançsız hissettiğini belirlememiz ve bu duruma nasıl deva bulacağımızı bulmamız gerekiyor” diye konuştu.

Bakan, bu bahiste bayanlara ve ülkenin dört bir yanındaki bayan örgütlerine danışacağını da söyledi.

Bu konuşmadan sonra, medyada çok tartışmalı bayanlara özel vagonlar önerisi, muhtemel tahlil tekliflerinden biri olarak gündeme gelmeye başladı.

Bunun manasına ve nasıl bir tesiri olabileceğine baktık.

Yalnızca bayanlara ayrılmış yerlere muhtaçlığımız var mı?

BBC İskoçya Radyosu’nun bir programına katılan Youtube içerik üreticisi Luna Martin toplu taşımada güvenliğin artması için bayanlara özel vagonların bir seçenek sunabileceğini söyledi.

Martin “Kırsal bir bölgede yaşıyorum ve yaşadığım yere giden az sayıda tren var. Birkaç defa laf atan futbol taraftarları kümeleriyle birlikte seyahat ettim.” diyor:

“Her vakit telefonum elimde birini arıyorum, başka elimde anahtarlarımı tutuyorum. Sanırım bu, birçok bayanın bu cins durumlarda yapmayı öğrenmiş olduğu bir şey. Bize çok genç yaştan itibaren bu tıp davranışları olağan karşılamamız gerektiği öğretiliyor.”

Bayan vagonları uygulaması öbür ülkelerde de denendi

Neden artık?

1 Nisan tarihinden itibaren İskoçya demiryolları kamu hizmetine dönüşüyor ve İskoçya hükümetinin denetimi altında bir kamu bölümü yapılanması olarak varlığını sürdürecek.

Ulaştırma Bakanı Gilruth, İskoçya hükümetinin demiryolları üzerindeki kontrolünü, bayanların inançlı seyahat şartlarının oluşması için sistemler geliştirilmesini sağlamakta kullanmasını amaçlıyor.

Bayanların toplu taşıma araçlarında “erkeklerin davranışları yüzünden” kendilerini inançsız hissetmesini “sistematik bir sorun” olarak tanımlıyor.

Bayanlar ne düşünüyor?

İskoçya Genç Bayanlar Hareketi’nden bayan hakları gönüllüsü Kelly Given “Geceleri trenle meskene gitmenin nasıl bir his olduğunu çok âlâ biliyorum. Çenenizi sıkar, gergin gergin oturur, her şeyden evvel trene binmeye korkarsınız. Mutlaka tahlil bulunması gereken bir konu” diyor.

Given, yaşadıkları yüzünden şu anda trende taciz edilmeyi “adeta beklediğini” ve geceleri bu yüzden trene binmediğini söylüyor.

“Kadınlara özel vagonlar fikrine katılıyorum. Az sayıda bayanın trende daha inançlı hissetmesini sağlayacaksa, değer” diye ekliyor.

Trenler bu teknikle daha inançlı olur mu?

Bunu evvelden bilmek güç. Bayanlara ayırılmış vagonlar önerisi daha evvel Meksika, Japonya ve Hindistan üzere kimi ülkelerde denendi fakat bayanlar hayatını daha inançlı hale getirip getirmediğini ölçmek kolay değil.

Bayanlara farklı yer kültürel sebeplerle de hayata geçirilebilen bir şey lakin birçok ülke bu prosedürü bayanlara yönelik cinsel tacize karşı bir tedbir olarak denemeye koydu.

2014 yılında Reuters haber ajansı tarafından yapılan bir ankete dünyanın dört bir yanından katılan 6 bin 300 bayanın yüzde 70’i bayanlara özel bir vagonda muhakkak daha inançta hissedeceklerini söyledi.

Kim, hangi sebeplerle karşı çıkıyor?

Bunun geriye hakikat atılmış bir adım olduğunu, bayanların kamu taşıma araçlarında inançsız olmasına sebep olan davranışlarla uğraş etmek, bunları ortadan kaldırmak yerine, bayanlı erkekli alanlarda bayanlara tacizi “normalleştirdiğini” düşünen bayanlar var, bu fikirleri yazıya döken akademisyenler var.

Yer ayırmanın, taciz yapanları davranışlarını değiştirmeye zorlamak yerine, tacizden kaçınma sorumluluğunu bayanlara yüklediğini söylüyorlar.

2016 yılında Londra merkezli bir vakıf olan FIA Foundation tarafından hazırlanan bir araştırma, toplumsal cinsiyete dayalı yer ayırmanın, sorunun gerisinde yatan asıl sebep olan “kabul edilemeyecek davranışlara” tahlil getirmediği ve “kadınların özgürce seyahat etmemesi ve özel muamele görmeleri tarafındaki inancı doğruladığı” sonucuna vardı.

Uygulanabilir mi?

Demiryolu çalışanları sendikası RMT’ye nazaran uygulanması çok sıkıntı.

Sendikanın İskoçya’daki örgütlenme sekreteri Mick Hogg, bayanların ve herkesin trenlerde daha inançlı olabilmesi için daha fazla tedbir alınması fikrini memnuniyetle karşıladıklarını, trenlerdeki kabul edilemez davranışların haddinden fazla arttığını söyledi.

Ama Hogg bayanlara başka vagon ya da tren tahsis edilmesinin “lojistik bir kabus” yaratacağını kaydetti.

BBC İskoçya radyosuna konuşan Hogg “Bunun uygulanabilmesi için trenlerde daha fazla işçi ve daha fazla ulaştırma polisi bulunması gerekir. Şu anki imkanlarla yapılamaz. Şu anda ortalama bir trende en âlâ ihtimalle bir şoför ve bir güvenlik memuru 7-8 vagona hizmet ediyor. Lakin İskoçya’daki trenlerin yüzde 57’sinde misyonlu olarak yalnızca şoför var” diye konuştu.

İskoçya demiryolları Nisan ayında tekrar kamu idaresine giriyor

Gerçekleşme ihtimali var mı, ne vakit?

Şu anda bu yalnızca bir fikir ancak bir müracaat sürecinin başlatılması bekleniyor.

İskoçya Ulaştırma Kurumu sözcüsü “Şimdiden, çok geniş bir ulusal tartışmada ele alınacak olan mümkün tekliflerden rastgele biri üzerinde konuşmak için çok erken lakin bütün öbür âlâ uygulamalara bakacak ve bu çeşit teşebbüslerle ilgili çeşitli görüşleri dinleyeceğiz” dedi.

Britanya’da toplu taşıma araçlarında güvenlikten sorumlu kurum olan Ulaştırma Polisi tarafından da bir açıklama yapıldı. Ulaştırma Polisi cinsel taciz mağdurlarına nerede olursa olsun ne vakit bildirirlerse bildirsinler dengeli ve destekleyici bir hizmet sağlamaya kararlı olduklarını vurguladı.