İstanbul Havalimanı’nın CEO’su Samsunlu: Atatürk Havalimanı açılamaz, biz varken gereksinim yok

İstanbul Havalimanı kar yağışının yaşandığı hafta sonu bir gün kapalı kaldı, uçuşlar iptal oldu, 20 bin yolcu yollar kapandığı için havalimanında mahsur kaldı. Bazıları yerde, bagaj bantlarında, kartonların üzerinde yattı. Yolcuların kimileri durumu protesto etti. İstanbul Havalimanı’nı yöneten İGA’nın CEO’su Kadri Samsunlu, kar fırtınasıyla ilgili olarak, “Görüş uzaklığı yok. Olmayınca operasyon durdu. Durunca karlar yükseldi, saha kendi kendini kapattı. Nerede olduğunuzu görmüyorsunuz. Beyaz duman içinde hareket ediyorsunuz.” açıklamasını yaptı. Samsunlu, Atatürk Havalimanı’nın tekrar açılması tartışmalarını da “Atatürk Havalimanı açılamaz, biz varken muhtaçlığı yok” cevabını verdi. 

Samsunlu, “Metronun olmaması eksiklik mi? Evet, eksiklik. Metro geliyor mu? Evet, geliyor. Şu an deneme sürüşü yapılıyor. Nisan üzere açılacak. Metronun olması durumunda beşerler meskeninde kalırdı fakat indikleri anda ulaşım bulabilecekler mi… Hakikat, ben de meskenime gitmeye çalışırdım. Lakin o geceki profile bakın, yüklü yabancıydı.” diye konuştu. 

Samsunlu, Halk TV’den İsmail Saymaz’ın sorularını yanıtladı. 

-Bir kar fırtınası nasıl İstanbul Havalimanı’nı felç etti?

Zira bu bir kar fırtınası. Ağır bir rüzgârla karın düşmesi, görüş aranızın sıfıra inmesi. Burada olan bu. O gün saat 13’e kadar 380 uçuş yapmışız, 46 bin yolcu göndermişiz. Kar yağıyor mu, yağıyor. Saat 13’ten sonra suratı arttı.

“Kar o denli süratli indi ki uçakları çıkartamadık”

Bize Meteoroloji’den gelen, 12 saat içinde düşecek karın sayısı 15-20 santimetreydi. Ne oldu? Düşünülenden güçlü kar döktü. 10 uçağın durduğu de-icing (Uçakların üzerindeki buz ve karı temizlemek için alkol püskürtme işlemi) pistin tabanında. Kar o denli süratli indi ki uçakları çıkartamadık. Yedi saat kar hiç durmadı. Yedi saatin sonunda 41 santimetre kar düştü.

“Görüş uzaklığı yok, olmayınca operasyon durdu”

Niçin temizleyemediniz?

Görüş uzaklığı yok. Olmayınca operasyon durdu. Durunca karlar yükseldi, saha kendi kendini kapattı. Nerede olduğunuzu görmüyorsunuz. Beyaz duman içinde hareket ediyorsunuz.

Ne kadar mühletle bu halde kaldı?

Bir gün sürdü. Pazartesi saat 13-13.30’da kapandı. Birinci uçak sonraki gün 12.30’da açıldı.

“Biz bu havalimanının projesini Devlet Hava Meydanları İşletmesi ile yaptık”

ÇED raporuna nazaran bu bölge yılda 107 gün fırtınalı, 65 gün ağır bulutlu. Kimi biliminsanları havalimanın yanlış yere yapıldığını tez ediyor.

Biz bu havalimanının projesini Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile yaptık. DHMİ kim? Türkiye’de havacılığı kuran, 56 havalimanının birinci çimentosunu döken kurum. Bu havalimanının da sahibi. Biz yolcuyuz. 25 sene sonra burası devletin.

DHMİ’nin her havalimanı isabetli olmuyor, Kütahya’dan biliyoruz.

Bir problemli örnek 55 yeterli örneği zehirlememeli.

“Yanlış yere yapılmadı”

Sorumu tekrar edeyim: Havalimanı yanlış yere mi yapıldı?

Yanlış yere yapılmadı. Diyelim ki yanılgı var. Pekala, biz 800 bin uçuşu, 115 milyon yakın yolcuyu, 100 milyona yakın bavulu nasıl yetiştirdik? Bu dördüncü kışımız. Üç kış kar yağmadı mı? Yağdı. Niçin kimse duymadı?

Bu felaket en makûs senaryolarınız ortasında mıydı? Hazır değil miydiniz?

Hazırız. Fakat bu karla çaba etmemiz mümkün değil. Dünyada örneği var. 2021’de Madrid. Kar fırtınası geldi, kent felç. Havalimanı kapandı. Bu sene başında, Amerika’nın kuzeyi. Geçen salıdan itibaren takipteydik. Cuma alarma geçtik. (Karın) Üstümüzden geçeceğini biliyorduk. Neyi bilmiyorduk? Bu kadar üstümüzde kalacağını, bu kadar yüklü olacağını, bu kadar kısa müddette dökeceğini beklemiyorduk. İstanbul’un batısını vurdu kar. Nereyi vursa orayı yıkardı. Atatürk Havalimanı’nı (AHL) vursa orayı yıkardı.

Deniliyor ya, Almanların kıskandığı… Bu türlü bir havalimanında kargonun çatısı nasıl çöker?

Onu bana değil, THY’ye soracaksınız.

Tespitiniz ne?

Havalimanında 20 bin insan mahsur kaldı. Beşerler kartonlarda yattı. Protesto oldu. Bu tabloyu nasıl açıklıyorsunuz?

Kar başladıktan sonra ekibime şunu söyledim: “Ne kara ne de hava tarafında kimse kalmamalı. Herkesi içeri alacağız.” Bir modülü, uçaktakilerin tahliyesiydi. İkincisi, ilişki yolunda kalan bin araç. D-20’den havalimanı sapağını geçince kara saplanmışlar. Önlerini açtık, tek tek içeriye aldık. Büyük kısmı yolcu ve turist getiren taksi ve servislerdi. Saat 21’de kar bitti. Dışarıda kimse kalmadı. İçeriye geldik. Neye muhtaçlık var? Yemeğe. Çabucak kumanya. Kızılay ile valilikle konuştuk. 60 bin kumanya ve 5 bin battaniye dağıtıldı. Büyük kısmı AFAD’dan geldi.

“Nerede yatıracağım?”

20 bin insan neden bu halde yattı?

Nerede yatıracağım? Havalimanında kapasiteler yolcu akışına nazaran hesaplanır. 25 bin kişinin kalması için ayarlanmış tesis değil burası. Öncelik ne? İnsanın emniyetini, muhtaçlıklarını, ziyan almadan fırtınayı geçirmesini sağlamak. Onu yaptık.

Otel?

Var, 450 yataklı. Anında doldu tabi. Bakın, bu bir felaket. İnsanların tümüne yatak ve koltuk vermemiz mümkün değil. Ferdî güvenlikleri sağlandı mı? Yüzde yüz.

“Metro olsa da kente gidip otel arayacağını düşünmüyorum, ben yapmam, beklerim”

Metro olsa kalabalık konutuna dönmez miydi?

Yolcularımızın yüklü kısmı yabancı. Metro olsa da kente gidip otel arayacağını düşünmüyorum. Ben yapmam. Beklerim.

Fakat vatandaşlar var.

Evet, onlar bekledi

“Metronun olmaması evet eksiklik”

Metro olsa dönerlerdi. Bu bir eksiklik değil mi?

Metronun olmaması eksiklik mi? Evet, eksiklik. Metro geliyor mu? Evet, geliyor. Şu an deneme sürüşü yapılıyor. Nisan üzere açılacak. Metronun olması durumunda beşerler konutunda kalırdı ancak indikleri anda ulaşım bulabilecekler mi… Yanlışsız, ben de konutuma gitmeye çalışırdım. Ancak o geceki profile bakın, yüklü yabancıydı.

Cezayirliler “Otel istiyoruz” diye hareket yaptı. O neden oldu?

Kar yağışından sonra 8 bine yakın yolcu otele gönderildi. Cezayirlilerse hava tarafına geçmişti. Fırtınada pasaport geçişini durdurdu polis. Hava tarafında geçmiş bir yolcuyu kara tarafına almak sıkıntı bir iş. Bu beşerler iki gün bekleyince paniklediler. Ben otel bulmak zorunda değilim, terminalde konfordan sorumluyum. Bir yolcu kalıyorsa, ilgili havayolu gereksinimleri gidermek zorunda. Yok, özel tim girmiş, büsbütün yanlış.

Özel tim değil miydi?

Değil ya. Terminal polisi. Emniyet müdürümüz geldi, talepleri aldı.

Metro problemine dönmek isterim. Havalimanının metrosu tamamlanmadan açılması bana nazaran yanılgıydı.

Bence değil. Biz havalimanına erişimi sağlıyor muyuz? Sağlıyoruz. Taksi var. Otobüs var. Hava-İst var. Özel araç var. Otoparklar ucuz. Bu kadar yoldan erişiliyorsa, yatırımı da bitirdiysek metro gelmedi diye iki sene kapalı tutabilir miyiz? Ekonomik değil. Sabiha Gökçen Havalimanı’nda da metro yok. Ankara’da da.

“AHL kapasite olarak THY’nin büyümesini destekleyecek noktada değil”

Metrosu olan AHL’yi terk ederek, metrosu olmayan İstanbul’a geldik. Bu haklı bir tenkit değil mi?

Gerçek bir tenkit. Ancak bu havalimanının stratejisi farklı. AHL kapasite olarak THY’nin büyümesini destekleyecek noktada değil.

Ne bakımdan değil?

Zira kapasitesi bitti. THY, 2010’u yıllardan itibaren aktarma yolcu almaya başladı. Filosunu büyütmek, daha fazla yere uçmak için. THY dedi ki “Sadece İstanbul’a gelen giden yolcuyla filoyu dolduramam. İnsanları İstanbul’da indireceğim, gideceği yerlere bağlayacağım. Döviz yaratmaya başlayacağım.” Yolcuyu büyüttüğünüz vakit kargo da topluyorsunuz. Krizde THY’nin kendini müdafaa formülü kargo oldu. Yolcu kapasitesinin şiştiği havalimanında büyümeyi nasıl destekleyeceksiniz?

İkincisi, yabancı havayolu gelmek ister, slot (Uçağa muhakkak bir vakitte ayrılan saha) veremezsiniz. Verirsiniz o saatte o gelmek istemez. Burada istediğiniz saatte gelin, inersiniz. 4.5 milyon tonluk kargo kapasitesi var. Türkiye’nin hacmi ne? 1.5 milyon ton. 120 milyonluk terminal var. Yüzde 30-35’ini kullanıyoruz. 

“Bir daha bu türlü kar yağarsa özel uçak inecek pisti birkaç saatte açacağım”

Bu türlü diyorsunuz da iki bakan AHL’ye inebildi. Yetersiz dediğiniz havalimanı felakette inişe müsait tek havalimanıymış.

Bir daha bu türlü kar yağarsa özel uçak inecek pisti birkaç saatte açacağım. Özel jetin ineceği pistle Airbus 330’un ineceği pistin muhtaçlıkları o kadar fazla ki. İnanın, fokuslanmadık o bahse.

Ya AHL olmasaydı?

Sabiha’ya inerdi ya, Çorlu’ya inerdi.

Yollar kapalı. Çorlu’da inseydi iki bakan İstanbul’a gelemezdi.

Açardık o vakit. Bunlar bence mevzu olacak şeyler değil. Ben iki bakanın çabucak toparlanıp gelmesine fokuslanırım.

“AHL açılamaz”

Kimi vatandaşlar AHL’nin tekrar açılmasını istiyor.

AHL açılamaz.

Neden?

Biz varken muhtaçlığı yok. Bizimle bir arada de yok.

İBB Lideri Ekrem İmamoğlu diyor ki, tıpkı şirket iki havalimanını kullansın.

Burada kapasitem var. O durumda iki havalimanı da kapasitesini kullanamaz.

Öteki ülkelerde mümkün oluyor.

Pistlerinin istikametlerine bakmak lazım.

AHL protokol için kullanılıyor. Demek ki pistlerin tarafı sizi olumsuz etkilemiyor.

Kaç protokol uçağı inebilir ki? Burası varken gerek yok. İki tarafın da kapasitesini öldürür. AHL’nin pistiyle bizim üç pistimiz birebir kuzey-güney sınırında. İki havalimanında birebir çizgiden uçak inecek kalkacak. Birbirini bloke eder.”