Konut alım satımında yeni dönem! Büsbütün değiştirecek…

Gülşah Karaman – Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Tüketicilerin en çok şikayet ettiği alanlardaki haksızlıkları önlemeye yönelik düzenleme için harekete geçildi. AK Parti’nin Tüketici Kanunu’nda yapmayı planladığı değişikliklerle ilgili yasa taslağı çalışmaları hız kazanmış durumda. Konut alımından devre mülk tatil satışına, taksitli alışverişten abonelik hizmetine, tüketicilerin en fazla mağduriyet yaşadığı bahislerdeki düzenlemeler netleşmeye başladı.

Taslağa nazaran bir dairenin birden fazla bireye satılması, üstünde haciz olması üzere meseleler tüketici mağduriyet yaratmadan çözülecek. Satış vaadi sözleşmeleri noter huzurunda yapılacak. Böylelikle tüketici aldığı daire üzerinde ipotek ve haciz olup olmadığını görebilecek. Devre tatiller de düzenleme içinde yer alacak. Devre mülk mukavelelerinde kontrat müddeti 10 yıldan az olamayacak. Kat irtifakı kurulmadan satış yapılmayacak. Telefon, internet aboneliği üzere hususlarda müddetin 24 aydan 12 aya indirilmesi planlanıyor. Cayma hakkına ait kolaylık sağlanacak. Tüketici bir yıl içinde kontrattan çıkabilecek. Vilayet ve ilçe tüketici hakem heyeti ayrımı kaldırılacak. Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde müracaatlar kaymakamlığa yapılacak. 

Pekala, tüm bunlar tüketici yasası hakları açısından ne üzere sonuçlar doğuracak? Bu tasarıdaki hangi hususlar kesinlikle yasa kapsamına alınmalı? Avukat Ali Erişen, Avukat Cihat Demirbağ, Tüketici Muhafaza Derneği Lideri Aziz Koçal ve Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan yayınlanan taslaktaki değişikliklerle ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

‘SATIŞLAR NOTER İLE YAPILMALI’

Hakan Akdoğan, Tüketici Kanunu’nda yapılması planlanan değişikliklerin kıymetli olduğunu ve bu planlamanın hedefinin tüketicinin haklarını koruyarak azamî seviyede düzenlemek olduğunu söyledi. Hazırlanan taslakta olması gerekenlere değinen Akdoğan, “Konut satışlarında inşaat firmaları satış vaadi kontratıyla yerlerini satıyorlar lakin çeşitli sebeplerden ötürü duran inşaatlar tüketicileri mağdur ediyor” dedi.

Hakan Akdoğan, duran inşaatlarda satılan meskenlerin, meskenine kavuşamayan tüketicileri mağdur etmemesi ve tüketicilerin haklarının muhafaza altında olması için satış süreçlerinin tamamına noterin de dahil edilmesi gerektiğini söyledi. Hukukî olarak çok fazla geçerli olmayan inşaat şirketi ve tüketici ortasında yapılan satış vaadi mukavelelerinin teminat altında olması gerektiğini, bunun için de noter huzurunda satılan yerin tapusuna şerh düşülmesinin kıymetli olduğunu iletti.

BİR DAİRE BİRDEN FAZLA BİREYE SATILAMAYACAK

Tüketiciyi mağdur eden mevzulardan biri de satıcı firma tarafından bir bağımsız bölgenin birden fazla şahsa satılması. Akdoğan, yeniden birebir halde satış süreçlerine de noterin dahil edilmesini ve satın alınan bağımsız bölgenin bir diğerine satılamaması için şerh konulmasının buradan doğacak mağduriyetlerin önüne geçmek için güzel bir sistem olduğunu söyledi.

‘İNŞAATIN DURUMUNA NAZARAN AYARLAMA SAĞLAYACAK’

Avukat Cihat Demirbağ ise düzenlemelerin hukuksal boyutuyla ilgili, “Öncelikle kat irtifakı kurulmadan tüketicilerle ön ödemeli konut satış mukavelesi yapılamayacak ve yapılacak satışlar ise noter huzurunda yapılmak zorunda olacak. Noterlikler ve tapunun entegrasyonu kapsamında gerek tamamlanmış gerek şimdi tamamlanmamış inşaattan alınan konutlarda, tıpkı dairenin birden fazla şahsa satış yapılıp yapılmadığı görülmüş olacak” ifadelerini kullandı.

Satıştan sonra teslime dair müddetin de düzenlemeye tabi olduğunu söyleyen Cihat Demirbağ, “Satıştan itibaren teslim müddetinin 48 ayı geçmemesi öngörülüyor. Bu durum firmaların satışa başlama süreçlerini de inşaatın durumuna nazaran ayarlamalarını sağlayacak“ diye konuştu.

‘DEVLET, FİRMALARIN SERMAYE BİRİKİMLERİNİ TEMİNAT ALTINA ALMALI’

Avukat Ali Erişen de konut taslağıyla tüketicinin yasal teminat altına alındığını belirterek ön ödemeli konut mukavelesinin Türkiye için çok acil bir husus olduğuna dikkat çekti. Ali Erişen, “İnşaat firmaları ön ödemeli konut mukavelesi yaparken tüketiciyle ilgili bütün teminatları yasa kapsamına almalı. En uç noktayı söylüyorum; bu türlü bir ön ödeme satış yetkisi verilen firmaların sermaye birikimlerinin garantilerini şahısların mağdur olmaması için devletin teminat altına alması gerekiyor” diye açıkladı.

‘TAAHHÜTLÜ ABONELİKLER 1 YILDAN FAZLA OLAMAZ’

Abonelik mukavelelerini de kapsayan taslakla ilgili uzmanlar, müddeti bir yıl ve daha az olan makul periyodik abonelik mukavelesinde tüketicinin haklı sebeple cezai kural ödemeksizin mukaveleyi feshedebileceğini söyledi. Tüketici Muhafaza Derneği Lideri Aziz Koçal taahhütlü aboneliklerin yönetmelikte olduğunu ama maddede şimdi net olmadığını söz edip, taahhütlerin 2 yıldan 1 yıla indirilmesiyle ilgili, “Taahhütnameler 1 yıldan fazla olamaz, artı internet bilgi sağlayıcılarının alt yapı ya da taahhüte giren sürat vb. üzere hizmetlerde eksiklikler varsa tüketici cayma hakkını kullanabilecek.  Bu da tekrar tüketiciye önemli bir manada bir rahatlama getirecek” yorumunu yaptı.

Ayrıyeten tüketicinin onayı alınmadan da mukavelelerin resen uzatılamayacağını belirten Aziz Koçal, “Bunların hepsini taslak olarak konuşuyoruz. En değerli değişiklik burada aboneliklerin 2 yıldan 1 yıla indirilmesi“ dedi.

‘1 YILLIK TAAHHÜTLER TASLAĞI BÜSBÜTÜN KALDIRILMALI’

Avukat Ali Erişen ise, taahhütler taslağının büsbütün kaldırılması gerektiğini savundu. Taahhütlerin 2 yıldan 1 yıla düşürülmesini, tüketicinin cayma hakkında rastgele bir fiyat ödememesini de olumlu istikamette kıymetlendiren Ali Erişen, bu taslağın kısmen esasen şu anda var olduğunu belirtip, “Bu büsbütün kaldırılmalı. Yurt dışında da şu an bu biçimde uygulanıyor, rastgele bir şey yüzünden sizden taahhüt alınmıyor. Şayet Türkiye’de de bu halde büsbütün kaldırılırsa tüketici de bir biçimde faydalanır. Bilhassa üretici firmayla tüketici firma daima karşı karşıya geliyor” bilgisini verdi.

TÜKETİCİNİN KORUNMASI İÇİN ÇALIŞILIYOR

Avukat Cihat Demirbağ ise inşaat, gayrimenkul ve irtibat bölümleri başta olmak üzere birçok daldaki kurumsal firmaların birbirlerinden öğrendikleri taktikler nedeniyle tüketicilerin vakit zaman çaresiz, seçeneksiz kaldığına değindi. Demirbağ, yaşanılan haksızlıklar karşısında ilgili bakanlıklara yapılan ağır şikayetler beraberinde tüketicilerin faydasına olacak birtakım düzenlemeler için kapı araladı.

Bu yapılan hazırlıklardan birtakım örnekler veren Demirbağ, “Telefon, internet aboneliği üzere hususlarda taahhüt müddetlerinin azamî 12 ay olması, araç kiralama kontratlarında yaşanan sıkıntıların azaltılması, taksitli satışlarda tüketici aleyhine olan kimi hususların tüketici lehine düzenlenmesi… Bu tıp kontratlarda aşikâr bir taksit sayısını ödeyemeyince temerrüde düşme uygulamasında tüketici lehine konuların eklenmesi, birtakım müddetlerin yine düzenlenmesi, tüketicilerin cayma hakkına ait kolaylıklar sağlanması üzere konular yasalaştırılarak tüketicinin korunması saacak” dedi.

Demirbağ, bütün bu düzenlemelerin birden çok firmanın sektörel birliktelik göstererek oluşturduğu uygulamalardaki üstü örtülü tekelciliği engellemeye yönelik çalışmalar olduğunu da ekledi.

‘PLANLI ESKİTME’Yİ BALTALAYACAK

Satış sonrası hizmetin üretici yahut ithalatçı tarafından sağlanmaması halinde tüketiciye tazminat talep edebilme imkânı getirilmesinin, markaların ‘planlı eskitme’ üzere pazarlama stratejilerini baltalayacağını vurgulayan Tüketici Muhafaza Derneği Lideri Aziz Koçal, planlı eskitmelerden ötürü birçok tüketicinin mağduriyetinin olduğunu söyledi.

Bilhassa bu durumun garanti mühleti biten cep telefonlarında çok yaşandığını belirtip, “Yeni bir model çıkarıyorlar ve o model satışa sunuluyor, tüketici oraya yönlendiriliyor. Hasebiyle kimi eserlerin yararlı ömrü boyunca yedek modül ve tamir bakım – tamir zarurî olmasına karşın ‘Parça bulunamadı’ deniliyor. Buna emsal çok önemli kahırlar var. Bu düzenlemeyle birlikte bu mevzuda da bir frenleme olur diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.

‘BU HUSUS KESİNLİKLE YASAYA EKLENMELİ’

Avukat Ali Erişen ise “Satış sonrası hizmetlere ait yapılacak düzenlemeyle de garanti mühleti bittikten sonra bakanlık tarafından belirlenen kullanım ömrü mühletince mala ait, satış sonrası hizmetin üretici yahut ithalatçı tarafından sağlanmaması halinde tüketiciye tazminat talep edebilme imkanı getirilecek” hususunun Avrupa’da uygulandığını belirtip, bilhassa Almanya’da kullanılan birçok eserin 10 yıl ömrü olduğunu, garantisi geçmiş eserlerin kesimini bulabilecek bir tahlil sağlandığını belirtti.

Ali Erişen, “Burada ekstradan ekleyeceğim şey şu, mesela tüketicinin satın aldığı eserin ithal olması halinde ithalatçının temin etme zorunluluğunun olması, bununla ilgili Türkiye’ye garanti verilmesi gerekiyor. Bu yasaya kesinlikle eklenmeli. Rakamsal olarak bunlar küçük olduğu için avukatlara yansıyor lakin avukatlar bunları dava olarak alamıyorlar. Münasebetiyle tüketici meseleyle baş başa kalıyor” diye ekledi.

‘HAKEM HEYETİ SAYISININ DÜŞÜRÜLMESİ ÇOK TEHLİKELİ’

Taslağa nazaran, geçen yıl yaklaşık 870 milyon liralık uyuşmazlığı çözen ve bu sayede de yargının üzerindeki iş yükünü kıymetli ölçüde azaltan tüketici hakem heyetlerinin baktığı uyuşmazlıklarda mali hududun 30 bin liraya çıkarılması gündemde. Vilayet ve ilçe tüketici hakem heyeti ayrımı kaldırılacak. Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde müracaatlar kaymakamlığa yapılacak.

Vilayet ve ilçe tüketici hakem heyeti ayrımının kaldırılması ve limitin yükseltilmesiyle ilgili ikazda bulunan Tüketici Muhafaza Derneği Lideri Aziz Koçal, “Eğer bu yapılırken hakem heyeti sayısı düşürülmesi düşünülüyor ise, bu çok tehlikeli. Bu durum tüketicinin hak arama yollarını kısıtlar. Umarım bu türlü bir düzenlemeye gitmezler” vurgusunu yaptı.