Mahfi Eğilmez: Faize hiç dokunmasaydık ne olurdu?

Dr. Mahfi Eğilmez

“Enflasyon ve faizden hangisinin neden hangisinin sonuç olduğuna ait uzun müddettir gündemde olan bir tartışma var. Kimisine nazaran faiz enflasyonun nedeni, kimisine nazaran de enflasyon faizin nedeni. Bana sorarsanız hepsinin nendi risklerdeki artış. Hiç kuşkusuz enflasyon artışı da bir risk artışı olarak kabul edilmeli. 

Artık bakalım Merkez Bankası siyaset faizini (bir hafta vadeli repo ihale faizi) indirmeye başladıktan sonra neler olmuş:

Merkez Bankası faizin neden enflasyonun sonuç olduğu tezini kabul ederek yola çıktı ve yüzde 19 olan siyaset faizini Eylül 2021’de yüzde 18’e düşürerek faiz indirimlerine başladı. Birinci indirim sonrasındaki yansılar çok yüksek olmadı. Zira piyasa, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine devam edeceğinden emin değildi. Piyasa reaksiyonlarına bakarak faiz indirimlerinden vaz geçeceğini umuyordu. Merkez Bankası sonraki aylarda faiz indirimlerine devam etti ve Aralık 2021’deki Para Siyaseti Şurası toplantısında siyaset faizini yüzde 14’e düşürdü (o tarihten sonra bu faiz oranı değişmedi.) Bu kararlar sonucunda USD/TL kurunda, CDS priminde, enflasyonda ve öteki göstergelerde ortaya çıkan gelişmeleri tablodan izlemek mümkün. Faiz düşüşüyle birlikte bütün göstergelerde süratli artışlar yaşanmış olduğu açık biçimde görülebiliyor. 

Bunlar birbirini tetikleyen göstergelerdir. Bir öbür sözle kur yükselir enflasyonu artırır, bunların tesiriyle riskler yükselir, riskler yükselince kur tekrar artar o da enflasyonu yükseltir ve kuyruğunu kovalayan kedi üzere bir neden-sonuç ilgisi içine girilir. O kademede hangisinin neden olduğunu ayırt etmek başarılamazsa neden – sonuç bağlantıları karışır, alınan tedbirler de yanlış olur ve yanlış tedbirler riskleri daha da artırarak olumsuz gidişi hızlandırır.

Bu tablo bize faizin enflasyonun nedeni olduğunu net bir biçimde gösteriyor. Yani risklerinizin bu kadar yüksek olduğu, kurun artış gösterdiği ve hasebiyle enflasyonu tetiklediği bir yerde faizi düşürürseniz enflasyonun artacağı açıkça görülüyor. Bu manada bakarsak faiz, enflasyonun nedeni olarak tanımlanabilir.

Şayet enflasyonu düşürmek istiyorsak evvel riskleri düşürmemiz gerekir. Enflasyon yükseliş eğilimindeyken faizi düşürdüğümüzde riskleri artırmış oluyoruz.

Şöyle bir şema yapmak mümkün sanırım:

Bu şemadaki yanlış adım faiz indirimidir. Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 19’dan 18’e indirerek başladığı faiz indirimi macerası yerine faizi o basamakta yüzde 20’ye çıkarsaydı Türkiye’de bugün bütün göstergeler tabloda Eylül 2021 başlıklı sütunda yer alan oranlara yakın yerlerde olacaktı.”

Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır.