Osman Ulagay yazdı: Hüsnükuruntu çıkmazında bocalıyoruz

Osman Ulagay

“Wishful thinking” İngilizcede çok kullanılan ve benim de sık kullandığım bir tabir. Redhouse sözlüğüne nazaran Türkçe’deki karşılığı “hüsnükuruntu” ve bu sözcüğün Türk Lisan Kurumu sözlüğündeki karşılığı şöyle: “Rastgele bir durumu safça kendinden yana düzgüne yorma.” Vikipedi ise şöyle tanımlıyor hüsnükuruntu sözcüğünü: “İspat, rasyonellik ya da gerçekçilik üzerine değil, hayal etmesi zevk veren şeyler üzerine karar verme ve inanç oluşturma kavramı.”

Türkçede, en azından iktisatla ilgili tartışmalarda çok kullanılan bir tabir değil hüsnükuruntu ancak şu anda Türkiye iktisadını yönetme iddiasındakilerin davranışlarını ve beyanlarını tanımlamak için bundan daha âlâ bir tabir bulmak kolay değil bence. Bilhassa yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ayağının tozuyla yaptığı açıklamalar ister istemez bu tabiri akla getiriyor. Daha misyona gelir gelmez yaptığı birinci açıklamalardan birinde “iktisadın nereye gittiğini anlamak için gözlerimin içine bakın” diyen Sayın Nebati’nin daha sonraki açıklamaları da gerçekleri değil daima temennileri yansıtıyor.

Temenniler ve gerçekler

Kolay bir örnek vereyim: Sayın Nebati 29 Ocak günü ekonomistlerle yaptığı kapsamlı toplantıda Türkiye’deki enflasyon oranının Ocak ayında yüzde 6-8 ortasında gerçekleşeceğini ve sonraki aylarda da sav edildiği üzere yüzde 50’lere değil yüzde 40’lara çıkabileceğini belirtmiş, toplantıya katılan ekonomistlerden birinin yazdığına nazaran. Bu beyandan beş gün sonra TÜFE endeksinin Ocak ayındaki artışının %11’i geçtiği ve 12 aylık enflasyonun ise yüzde 48.7’ye tırmanarak yüzde 50’ye yaklaştığı açıklandı TÜİK tarafından.

Sadece bu örnek bile iktisadın idaresinde kilit bir misyon üstlenmiş olan kişinin gerçeklerden ne kadar kopuk ve hayallerinin esiri olduğunu gösteriyor. Sayın Nebati’nin Londra’da milletlerarası finans kesitinin temsilcileriyle yapacağı görüşmeler öncesindeki açıklamaları da farklı bir ehemmiyet kazanıyor bu nedenle.

Londra’da fiyaskonun 2.perdesi mi?

Dünkü Dünya’da yer alan habere göne Londra temasları öncesinde Nikkei ajansına yaptığı açıklamada şunları söylemiş Sayın Nebati: “Londra’da yatırımcılara izlediğimiz siyasetlerde geri dönüşün olmayacağını ve takvimimizde faiz artırımı olmadığını söyleyeceğiz. Bunu bahisle ilgili en yetkili otoriteden duyduklarına emin olacağız. Nasıl bir iktisatla karşılaşacaklarını şeffaf bir biçimde anlatacağız.”

Londra’da Sayın Nebati’yi kimlerin dinlediğini bilmiyorum ancak finans dünyasının değerli isimlerinin bu açıklamalar karşısında neler düşünebileceklerini iddia etmek pek güç değil. Dünya iktisadının çok önemli bir nakdî daralmaya gerçek gittiği ve merkez bankalarının peş peşe faiz artırmaya yöneldiği bir ortamda, dış finans kaynağı düşüncesi had safhada olan Türkiye üzere bir ülkenin faiz artırımına gitmemeye yeminli olduğunu ve merkez bankasını etkisiz hale getirdiğini beceri üzere açıklaması ister istemez 2018’de yeniden Londra’da benzeri bir toplantıda yaşananları akla getiriyor.

Erdoğan’ın lisanlara destan faiz teorisi

O günden bu yana benim de tekraren yazdığım üzere, Ülke Yöneticisi Erdoğan’ın 2018 yılının Mayıs ayında Londra’da finans dünyasının temsilcilerine hitaben yaptığı konuşmada kendi icadı olan faiz teorisini açıklaması, Türkiye’ye karşı duyulan güvensizliğin tepe yapmasına yol açmıştı. Ortadan epey müddet geçti, bugün bile milletlerarası finans medyasında Türkiye ile ilgili çabucak her haberin girişinde Erdoğan’ın ortodoks olmayan faiz teorisinden kesinlikle kelam ediliyor ve artık gelinen noktanın vahameti vurgulanıyor.

O günden bu yana Türkiye iktisadının nasıl bir sürece girdiğini ve ekonomiyi siyasetin bir aracı olarak gören anlayışın Türkiye’yi bugün hangi noktaya getirdiğini daima birlikte gördük ve yaşadık. Faiz artırmama inadıyla Türk Lirası’nı savunmasız hale getiren ve Türkiye’nin finans piyasalarından yararlanmasını zorlaştıran anlayışın paramızı pul ettikten ve şaha kalkan enflasyonu azdırdıktan sonra artık gelinen noktada aldığı tedbirlerle durumu kurtaracağını tez etmesi ne yazık ki hiç inandırıcı olamıyor,. Bugün yapılan vaatler de hüsnükuruntu alışkanlığının yeni örnekleri olarak algılanıyor.

Şunu çok âlâ bilelim ki şu anda Türkiye bir çıkmaz sokakta vakit kaybediyor. Yapılan yanlışların bedeli halka ödetiliyor. Sonunda mali kaynak yetersizliği nedeniyle güç kahrının yaygınlaştığı ve üretimde önemli badirelerin yaygınlaştığı ortamda talep enflasyonunun yanı sıra arz cephesinden kaynaklanacak bir enflasyonun da ortamı oluşuyor. Hüsnükuruntudan kurtulmadan bu çıkmazdan çıkmamız da oldukça sıkıntı görünüyor.