Tarım muharriri Yıldırım: Petrol zengini ülkelerin yerini besin zengini ülkeler alacak; Türkiye bugünkü siyasetleriyle bunu değerlendiremiyor

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, Gazete Duvar’dan Müzeyyen Büyük‘ye Türkiye’deki tarım siyasetleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Yıldırım, temel besin eserlerinde KDV indiriminin yüzde 8’den yüzde 1’e düşürülmesinin besin fiyatlarına tahlil olmayacağına işaret ederek “Türkiye’nin ithalata dayalı bir siyasetle besin fiyatlarını düşürmesi mümkün değil” sözlerini kullandı.

Yıldırım, “Yeni Tarım Düzeni” isimli kitabının isminin nereden geldiğine ait sorulan soruya ait olarak ise pandemi devrinde tarımın değerinin artığına dikkat çekerek “Petrol zengini ülkelerin yerini besin zengini ülkeler alacak”  dedi. Yıldırım, “Türkiye, besin üreten varlıklı ülkelerin en büyük adayı olmasına rağmen bugünkü tarım siyasetleri ve anlayışıyla bu fırsatı değerlendiremiyor” diye konuştu.

Yıldırım, “Türkiye’de kıtlık var mı?” sorusu üzerine “Artık taneyle eser alınacak bir periyoda giriyoruz. Eğer raflarda eser var ancak tüketici o esere ulaşamıyorsa bu da bir kıtlıktır. Kıtlık demek yalnızca eseri bulamamak demek değil, alım gücünün git gide azalması da bir kıtlık.” karşılığını verdi. 

: Tarım müellifi Yıldırım’dan besin enflasyonu reaksiyonu: Eser var lakin tüketici alamıyorsa bu kıtlıktır

Türkiye’de tarıma ait özelleştirmelere vurgu yapan Yıldırım “Tarımda en kapitalist ülkeler bile hala müdafaacı, devletçi siyasetleri uygularken, dünyada herhalde özelleştirmeyi tarımla başlatan birinci ülkelerden biriyiz.” dedi.

Yıldırım söyleşide şunları kaydetti:

“ Türkiye’de iklim değişikliği, pandemi, üreticinin her alandaki maliyet artışlarının da tesiriyle en değerli gündem unsuru tarım. Siz de kitaplarınızda bahsediyorsunuz. Üretim cenneti pozisyonundaki Türkiye, nasıl oldu da yıllar içerinde ithalata dayalı bir modele dönüştü, daha da ileri gideyim ‘gıda krizi’ni konuşur hale geldi? 

Türkiye’de bilhassa 1960’lı yıllardan sonra temel amaç endüstrileşme üzerinden şekillendi. 1980’lerden sonra bu gayeye turizm de eklendi; lakin tarım daima art plana atıldı. Bu da tarıma gereken kıymetin ve dayanağın verilmemesine yol açtı. Böylelikle 1980’lerden itibaren de Türkiye, tarım girdilerini ithal eden bir ülkeyken tarım eserleri de ithal etmeye başladı. Milletlerarası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın metropol ülkeler ismine Türkiye tarımını yönlendirmek için dayattığı siyasetler,  24 Ocak kararları derken çiftçi giderek tarımdan uzaklaşmaya başladı. Zira rekabet edemedi. Tarımda en kapitalist ülkeler bile hala müdafaacı, devletçi siyasetleri uygularken, dünyada herhalde özelleştirmeyi tarımla başlatan birinci ülkelerden biriyiz. Türkiye’de tarım, büyük bir baskı ve kuşatma altında. Bütün bunların sonucu olarak geldiğimiz noktada da bioçeşitliliği, eser çeşitliliği en fazla olan ülkelerden biri olmasına karşın Türkiye, bir anda ‘gıda krizi’ni tartışmaya başladı.  

Ülkeler pandemi sürecinde bir manada tarımın yaşamsal kıymetini fark etti. Kitabınıza da ismini veren, ‘yeni tarım düzeni’ ülkeler için bir mecburilik haline geldi diyebilir miyiz?  

Kesinlikle… Bu periyot, “tarım ve besinde yeni dünya düzeni” olarak isimlendiriliyor. Ziraî potansiyeli yüksek, iklimi, su kaynakları, biyoçeşitliliği varlıklı ve bunu değerlendirebilen ülkeler bu yeni periyodun en avantajlı ve yıldızı parlayan ülkeleri olarak görülüyor. Petrol zengini ülkelerin yerini besin zengini ülkeler alacak. 

Pekala, bu süreçte tertibin yani sistemin dışında kalan, Türkiye üzere ithalata dayalı tarım siyaseti uygulayan ülkeler bu durumdan nasıl etkilenecek? Besin krizi tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir miyiz?  
Şu an da bir krizle karşı karşıyayız aslında. Fiyatların bu kadar yüksek olması, tüketicinin o eserleri alamaması aslında bir besin krizine işaret ediyor. Artık dünyada yeni bir tarım nizamı var. Ülkeler ürettikleri eserlerin evvel kendilerine yetip yetmeyeceğine bakıyor. Tıpkı vakitte da giderek muhafazacı bir siyaset ön plana çıkıyor; çiftçiyi, üretimi desteklemek gibi… Besin milliyetçiliği de çok arttı. Kısıtlamalar daima gündemde olacak. En ufak krizde ithalatı, ihracatı durdurma uygulamalarıyla karşılaşacağız. Türkiye, besin üreten güçlü ülkelerin en büyük adayı olmasına rağmen bugünkü tarım siyasetleri ve anlayışıyla bu fırsatı değerlendiremiyor. 

Bugünlerde ana gündem konularımızdan birisi besin fiyatları. Son periyotta besin fiyatları çok yüksek. Tedbir olarak temel besin eserlerinde KDV yüzde 8’den yüzde 1’e indirildi. Vergideki bu indirim tek başına besin fiyatlarındaki artışa tahlil olabilir mi? 

Bu uygulama besin fiyatlarına bir tahlil olamaz. Dünyanın birçok yerinde esasen temel besin eserlerinde KDV yoktur. Fiyatı yüzde 100-200 artmış bir eserde siz yüzde 7 indirim yaptınız diye besin fiyatlarındaki sorun çözülmez. Zati KDV indirilir indirilmez birçok esere artırım geldi. Değişen bir şey olmadı. Türkiye’de son 10 yılda besin fiyatlarına karşı farklı vakitlerde alınmış 16 önlem var. İthalat kapılarının açılması, Hal Yasası, Tanzim satışları üzere çok sayıda alınan tedbir besin fiyatlarını düşüremedi. Zira ithalat arttıkça, üretici ithal eserlerle rekabet edemediği için daha fazla üretimden çekiliyor. Bu da üretimin düşmesine ve besin fiyatlarının artmasına yol açıyor. Türkiye’nin ithalata dayalı bir siyasetle besin fiyatlarını düşürmesi mümkün değil. 2021’de yalnızca hububat eserleri ithalatına verilen para 50 milyar lira, yaklaşık 2 milyon çiftçiye verilen toplam dayanak 23 milyar lira. Besin fiyatlarının düşürülmesinin yolu tarladan geçiyor. Tarladaki maliyetin düşürülmesi, üreticinin desteklenmesi lazım. 

Son periyotta besin krizine daha çok üretici istikametiyle yaklaşılıyor. Pekala ya tüketici? Artık temel besin eserlerine ulaşımı zorlaştı. Artık taneyle eser alır hale geldi. Tüketici ne yapmalı? 

Toplumda giderek alım gücü düşen, fiyatlar yükseldikçe temel besin eserlerini dahi alamayacak duruma gelen çok sayıda tüketici var. Artık taneyle eser alınacak bir periyoda giriyoruz. Son periyotta daima ‘Türkiye’de kıtlık olur mu’ sorusunu tartışıyoruz. Şayet raflarda eser var fakat tüketici o esere ulaşamıyorsa bu da bir kıtlıktır. Kıtlık demek yalnızca eseri bulamamak demek değil, alım gücünün git gide azalması da bir kıtlık. Münasebetiyle burada da tekrar lokal idarelerin devreye girerek kooperatifler üzerinden üreticiden direkt tüketiciye eseri sağlayacak tertipleri kurması değerli. Tüketicinin de üreticiyi koruyan, destekleyen yerlerden eser alması da bu süreçte kıymetli.”