Temel besin ve ilaç ‘gaz’ kesmiyor

HİS ERDOĞAN – BOTAŞ’ın ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş’nin (TEİAŞ) sanayiciye uygulayacağı doğal gaz ve elektrik kesintileri konusunda bölümlerin yapısal bir sorun yaşamayacağı kadar güç akışı sağlanması konusunda fikir birliği oluştu. Ayrıyeten ilaç kesimi, et ve et eserleri, süt ve süt ürünleri sektörleri kesintilerden muaf tutuldu. Temel besin olarak ekmek üretimi de bu kapsamın dışında değerlendirilmişti. 

Güç kesintileri nedeniyle evvelki gece Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, OSB liderleri, TOBB kesim meclis liderleri, oda liderleri, ASKON, MÜSİAD, TİM Genel Liderleri, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst seviye yöneticilerinin katıldığı online toplantı düzenledi. Burada ortak görüş olarak, kesimlerin rastgele bir yapısal sorun yaşamayacağı kadar güç temini konusunda fikir birliğine varıldı. Endüstride günlük olarak büyük kayıplar beklenmekle birlikte, sürecin en az ziyan ile atlatılması için efor sarf edildiği kaydedildi.

Türkiye’nin doğal gaz tedarik ettiği İran’ın teknik arıza bildirerek 10 gün mühletle Türkiye’ye gaz akışını keseceği çalışmaları sonrasında BOTAŞ doğal gaz santralleri ve büyük ölçekli tüketicilere olan gaz akışını azaltma kararı almış; Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) de sanayiciye elektrik kısıtlaması uygulayabileceğini açıklamıştı.

‘Fırınlar kapanmayacak’

Güç kesintilerinin büyük badireler oluşturabileceği cam, seramik, demir ve çelik bölümlerinde ise farklı bir uygulama izlenecek. Bakanların iştirakiyle düzenlenen toplantıya katılan TOBB Türkiye Hazır Giysi ve Konfeksiyon Sanayi Meclis Lideri Gurur Fayat, “Bu dalların fırınları, ya da ısıtma ile uygulama yaptıkları sistemleri kapanırsa, tekrar birebir düzeye gelmeleri 10 güne yakın sürüyor. Bu da yapısal olarak büyük bir sorun ve maliyet kaybı. Bu nedenle cam, seramik, demir ve çelikte fırınların kapanmayacağı kadar güç sağlanacak” dedi. Toplantıda genel olarak kesintilerin temel besin ve sıhhat bölümlerini etkilememesi tarafında ortak fikir oluştuğunu anlatan Fayat, 21-31 Ocak ortasını kapsayan kesintiyle ilgili, “Umuyoruz bu kadarla sonlu kalır” yorumunu yaptı.

‘Elektrik de verilir’

İlaç dalı, et ve et eserleri, süt ve süt ürünleri sektörleri doğal gaz kesintisinden muaf tutulurken, elektrik konusunda şimdi net bir bilgi yok. Süt ve et kesimlerindeki üretici ve endüstriciler, bu kademede yaşanabilecek meselelerini ilgililere iletmiş, bu mevzuda muafiyet sağlanmıştı. Erdem Fayat, “Gaz muafiyeti birebir vakitte elektrik muafiyetini de getirir. Yoksa zati gaz var, elektrik yok ise anlamsız olur. Bu zincirin hakikat işlemesi ve temel besin ile sıhhatte sorun olmaması açısından iki muafiyet de sağlanır” dedi.

Temel besinde kısıntı yok

Çiğ süt alımında soğuk zincir, koruma şartları ve saklama şartlarının korunmasının değerine dikkat çeken üretici ve endüstriciler, doğal gazda olduğu üzere elektrikte de dala muafiyet uygulanacağını tabir ediyor. Anadolu’daki ‘cenaze bekler, süt beklemez’ deyişini hatırlatan Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, güç tarafındaki kısıntılarda temel besinde muafiyet uygulamanın gerekliliğine dikkat çekiyor. Emsal uygulama sürece ve saklama şartları açısından et bölümünde de geçerli bulunuyor.

Türkiye Süt, Et, Besin Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (Setbir) Lideri İsa Coşkun, ilettikleri taleplerinin karşılık bulduğunu anlatırken, “Sütü sağıp, eti kesip bekletmek mümkün değil. Örneğin çağdaş tesislerde Sanayi 4.0 sistemler kapanırsa akabinde 7 saat kendini temizleme gereği duyuyor, yani kapatılıp açılması bile çok sıkıntılı. Endüstrici alımını durdurursa ise üretici sıkıntı durumda kalır. Bozulması anlık etkenlere bağlı bu eserler için muafiyet büyük bir gereklilikti” dedi.

Tire Süt Kooperatifi Lideri Mahmut Eskiyörük, kendilerine Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan iletilen bilgilere nazaran hem doğal gaz, hem de elektrik kısıntılarından kesimin muaf tutulduğunu anlatırken, “Yazılı olarak bir bilgi iletilmese de sorun olmayacağı paylaşıldı. Ekmek, süt, et olmak üzere temel besinde kısıntıların uygulanmayacağı belirtildi” diye konuştu.

‘İran kontratta yazılı olan kaideleri tutturamadı’

Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sanayicilerle bir ortaya geldiği çevrimiçi toplantıda, İran’ın, Türkiye ile yaptığı kontratta yazılı olan basınçla ilgili kaideleri tutturamadığını gördüklerini söyledi. Dönmez, “İran, bize bir kaçak olduğunu söyledi. Bizim takımlarımız de o bölgeye gittiler. Bizim yaklaşımımız bu kaçağın bir süre tehir edilmesi, kış koşullarının atlatılmasından sonra tamiratın yapılması tarafındaydı. Onlar bu riski alamayacaklarını söylediler. Geçmişte İran ile düşük sevkiyatlar kahrı da yaşamıştık” dedi. Birinci başta 10 günlük süreçte yüzde 40’lık kesintiyle bu sürecin atlatılabileceğinin öngörüldüğünü kaydeden Bakan Dönmez, “Sanayicilerimiz, yarım kapasite çalışmak yerine birkaç gün tam kapanma ve sonrasında tam kapasite çalışma teklifinde bulundu. Biz de buna nazaran planlamamızı yaptık” sözünü kullandı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise yaşanan süreci bir olay olarak kabul edip, bununla en âlâ biçimde nasıl uğraş edileceği tarafında çalıştıklarını söyledi. Bakan Varank, “Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığımız, son devirde güç terminalleri, gaz aldığı ülke çeşitliliği, boru çizgileri ile Türkiye’yi gaz açısından düşüncede bırakmamak için büyük uğraş ediyorlar. Lakin İran üzere büyük bir tedarikçinin bir anda doğal gazı kesmiş olması elbette sorunlar getiriyor. Bunları daima bir arada atlatmaya çalışacağız. Bu noktada üretim kayıpları olacak bunu biliyoruz. Bunun haricinde, yaptığımız planlamada makine teçhizatında ziyan görecek olan varsa, ya da hammaddesi bozulacak bölümler varsa bunları duymak istiyoruz. Bakanlık olarak kesimlerin meşakkatleri ile ilgili her vakit teyakkuzdayız” diye konuştu.

Kısıntı aşımı takip edilecek

Konya Organize Sanayi Bölgesi internet sitesinde kesintilerle ilgili yayınlanan bilgiye nazaran, BOTAŞ tarafından Türkiye’de 21 Ocak saat 08.00 prestijiyle ikinci bir bildirime kadar ‘kısıntı talimatı’ gönderildiği belirtildi. Bu kapsamda ‘ortalama günlük gaz çekiş miktarı’nın yüzde 60’ına tekabül eden ölçü ile sonlandırma yapıldığı kaydedildi. BOTAŞ’ın uygulayacağı ‘kısıntı aşım bedeli’ şimdi muhakkak olmasa da kısıntı süreci sonunda hududu aşan ölçüye BOTAŞ tarafından belirlenecek ‘kısıntı aşım bedeli’ uygulanacağı söz edildi. 

Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, “Üretimin kesintiye uğradığı bu periyotta, endüstrimizin kıymetli bir hasar alacağı bir gerçek. Hepimiz bu süreci hakikat bir halde yönetmek, hasarı minimuma indirmek için çalışıyoruz. Bakanlıklarımız bu mevzu ile ilgili planlamaları da yaptılar ve bu sürecin en az kahır ile aşılabilmesi için ağır bir gayret sarf edildi. Lakin tekrar de bölüm bazlı problemler varsa bunları konuşacağız. Tahlil üretmeye çalışacağız” dedi.