Gündem
Tony’den Murat’a: Uydurma bir hesaba nasıl aşık oldum?
Yzabel Dzisky, İstanbul’da. Aşk aldatıcı olabiliyor. Yüz yüze aşklarımızda bile sırlar ve acı verici derin konular karşımıza çıkıyorken sırf …
Aşk aldatıcı olabiliyor. Yüz yüze aşklarımızda bile sırlar ve acı verici derin konular karşımıza çıkıyorken sırf ileri teknolojinin aldatıcı dünyası üzerinden yürütülen bir alakada en samimi hisleriniz ezici hayal kırıklıklarına dönüşebilir.
Fransız sinema imalcisi Yzabel Dzisky’nin başına gelen de buydu.
Dzisky, internet üzerinden ilerleyen flört dünyasına adım atmış ve sonunda mevcut bir kişi görüntüsünün bir oburunun imgesine dönüştürülmesiyle oluşturulan “deepfake” hesaba kapılmış.
BBC’ye uydurma bir hesaba nasıl aşık olduğunu, bunun onu nasıl perişan ettiğini ve kırık kalbini iyileştirebilme umuduyla gerçeği bulmak için yola nasıl devam ettiğini anlatıyor.
2017 yılında, bekar ve 46 yaşında olan Yzabel, flört uygulamaları hakkında bir belgesel çekmeyi düşünüyordu.
Planı beşerlerle rastgele buluşup röportaj yapmak ve belgesel için katkısı olabilecek birilerini aramaktı. Lakin bu belgesel fikri birebir vakitte aşkı bulmak için de bir fırsat üzere görünüyordu:
“Bekar arkadaşlarım bana flört uygulamalarındaki komik aşk kıssalarını ve buluşmalarını anlatıyordu. Birinci evvel, buluşup beşerlerle röportaj yapacağım diye düşündüm. Fakat sonra dedim ki beşerler orada aşkı bulmayı başarıyorsa, tahminen ben de yapabilirim.”
Güzel bir adamın profilini buldu. Los Angeles’ta yaşayan fakat yakında Fransa’ya taşınmayı planlayan bir cerrahtı “Tony” (Colby), en azından başlangıçta ismi böyleydi.
Birinci adımı attı, profilini “beğendi” ve “yana kaydırdı”. Çekim karşılıklıydı ve “eşleştiler”.
Bu adamla bir haftadan fazla mühlet sohbet eden Yzabel yaşadıkları tesadüflere şaşıyordu:
“Kendi hayatından bahsediyordu, ben de benimkini anlatıyordum. Farklı bir halde, köpeklerimizin isimleri ile kızlarımızın isimleri birbirine çok benziyordu. Bayanlar tesadüfleri sever ve ben bunu çok romantik buldum. Kendimi bu aşk öyküsüne bıraktım.”
Sonra Yzabel onunlar bir görüntü görüşmesi yapmak istedi.
Arkadaşlarıyla dışarı çıktığı bir gecede cep telefonundan Tony’yi arayan Yzabel, bu 10 dakikalık imajlı görüşme sırasında onun yüzünü arkadaşlarına da gösterdi.
“Videolu görüşmedeyken, birden fazla vakit aramadaki bireye odaklanmak yerine kendinize bakıp hoş görünmeye çalışırsınız, bu yüzden detaylara pek dikkat etmiyordum” diyor Yzabel.
Tony rastgele bir sebep göstermeden, apansız yanıt vermeyi bırakana kadar bildiriyle ve kısa manzaralı aramalarla irtibat halinde kaldılar.
Sonunda yanıt verdiğinde isminin Tony değil Murat* olduğunu söyledi:
“Şok oldum, yeniden tesadüf, zira eski kocamın ismi da Murat. Türk olduğunu ve İstanbul’da yaşadığını söyledi. Kızmadım bile, yalnızca şaşırdım.
“Adını neden değiştirdiğini sorduğumda, Ortadoğulu (Arap) olduğu için çekincelerim olacağını düşündüğünü söyledi. Fakat eski kocamın Arap-Fransız-Türk kökeninden ötürü bir meselem olmadığını söyledim. Büyük bir tesadüf olduğunu söyledim. ‘Rahatsız olma’ dedim”
“Onu Google’da aradım, hakkında pek çok şey vardı. Fotoğrafları ve Türkçe görüntüleri görebiliyordum. Her yerdeydi, hatta televizyonda bile. Onun hakkında hiçbir kuşkum kalmadı, gerçek biriydi ve tanınmış bir cerrahtı.”
Her şey yolunda görünüyordu. Orta sıra kısa görüntü görüşmeleri, ağır aşk mektupları kafiydi. Ayrıyeten “yakında onu görmeye geleceğine” de kelam vermişti.
Lakin evvel Murat, Şanghay’a gitmesi gerektiğini söyledi. İkaz zillerini tetikleyen birinci şey buydu.
“Beni arayıp tıbbi ekipman almak için Şanghay’a gittiğini söyledi. Kredi kartının çalışmadığını söyledi ve yardımımı rica etti, 3 bin Euro göndermemi istedi.” Sonra da, sonunda Yzabel’i yüz yüze görmek için Paris’e uçacaktı.
Yzabel tanınmış bir cerrahın ondan parasını istemesine şaşırdı ve bu mevzuyu bir arkadaşıyla konuştu.
Şüphelenseler de milletlerarası para transferi yoluyla 200 Euro göndermeye karar verdi.
“Bunu neden yaptığımı bilmiyorum. Tahminen de Türkiye’deki kredi kartlarının orada sorun yaratıyordur diye düşündüm. Bana teşekkür etti ve Şanghay’dan Paris’e uçak biletini gösterdi. Üç gün sonra burada olacaktı.”
O gün gelip çattığında Yzabel onunla birinci defa yüz yüze görüşecekleri için heyecanlıydı.
“Onunla buluşmak için havaalanına gittim. Bekledim ve bekledim. Ancak gelmedi”.
Yzabel o günle ilgili konuşurken durdu ve derin bir nefes aldı.
“Onunla kontağa geçmeye çalıştım lakin karşılık vermiyordu. Birkaç gün ses çıkmadı. Çok kızdım, neden yanıt vermiyordu? Tekrar de ona karşı iyimserdim, bana yazmasını istiyordum. Karşılığa gereksinimim vardı.”
Uydurma hesap ve internet dolandırıcılığı ihtimali aklına geliyordu, ancak bunu kabullenmek istemedi.
“Bu imkansız, onu görüntü görüşmelerinde gördüm, gerçekti. Arkadaşlarım da onu gördüler, çocuklarım onu gördü. Bu gerçek olamazdı.”
Birkaç gün sonra Murat tekrar konuşmak istedi. Yzabel bu sefer onu daha büyük ekranda görmek istediğini söyledi ve bilgisayar üzerinden görüştüler.
“Kalite çok berbattı, ilişkiden kaynaklanıyor olabileceğini düşündüm. Ayrıyeten manzara geç geliyordu. Benimle konuşurken arttan ‘tık, tık, tık’ sesleri duyuyordum. Ekrana yanlışsız eğildim, yakından baktım, görüntü biraz donuyordu.”
Bir uzman görüşüne muhtaçlığı vardı ve görüntü editörü bir arkadaşı ona yardım etti. Ona YouTube’da bir “Obama Deepfake” görüntüsü izletti.
Aramalarında gördükleriyle, aramalardaki görüntüler ortasında pek çok benzerlik vardı. Sonunda aldatıldığını kabul etti, görüntü ve sesle açıkça oynanmıştı.
“Utandım, salak üzere ve savunmasız hissettim. Ben Rock’n’ Roll ruhu olan bir bayanım, kendimi asla düşürmem. Fakat bununla kendimi soyulmuş hissettim, hislerimi çaldılar ve ruhuma tecavüz ettiler. Birbirimize hoş şeyler yazıyorduk, ona inandım. Ona çocuklarımı gösterdim.”
Öfkesi onu ekranın ardındaki şahısla yüzleşmeye itti, ancak Murat tekrar susmuştu.
Vakit gelmişti…
“Ona ‘Kimsin sen? Murat olmadığını biliyorum ancak kimsin?’ diye sorum. Biraz sessiz kaldıktan sonra bunu neden yaptığımı sordu ve akabinde kapattı.”
Fakat sürpriz bir halde geri yazdı. İsminin David olduğunu, Nijerya’dan 20 yaşında bir hacker olduğunu söyledi.
“Niye bu türlü yaptığını sordum. ‘Beni kendine aşık ettin, paramı istedin’. Dolandırıcılardan çok para kazandıklarını, çok geniş bir ağa sahip olduklarını söyledi. Hatta manzaralı görüşme bile yaptık. Bu düzmece hesaplarla varlıklı olduğunu, futbolcu olup Kanada’da okumak istediğini söyledi.”
David, Murat’ın kimliğinin rastgele icat edildiğini ekledi.
Yzabel yıkılmıştı lakin “sahte” Murat’a duyduğu “gerçek” aşktan vazgeçemiyordu. Kimliği çalınan gerçek adamı bulmak için yola çıktı. Toplumsal medya hesaplarından birinde bir telefon numarası buldu ve onu aradı.
Türk cerrah evvel Yzabel’in iletilerini görmezden geldi. İsmine açılan sayısız düzmece hesabın farkındaydı fakat dolandırıcılıklarla uğraşmak istemiyordu.
“Görüntülü bildiri göndermeye karar verdim. ‘Ben gerçeğim, hacklendim. Seni incitmek istemiyorum, pek çok ortak noktamız var. Seninle tanışmak ve bunu kanıtlamak isterim’ dedim.”
Yzabel, Murat’a İstanbul’u gezmeyi planladığını söyledi ve o görüşmeyi kabul etti. Çabucak Türkiye’ye uçak bileti aldı.
“Boğaz hoştu, süperdi. Fakat kendimi çok yalnız hissediyordum…” diyor. Görünüşe nazaran cerrah bu yabancıyla tanışmak konusunda tereddüt ediyordu.
“Ben de hastaneye gittim. Benim için çok zordu, aylardır onunla konuştuğumu sanıyordum. Kapı açıldığında sekreteri beni beklediğini söyledi. Ve oradaydı… Onu gördüm. birinci kere, gerçekti…”
Yzabel, onunla birinci müsabakasını anlatırken durakladı. Yüzünden akan yaşlarını görebiliyordum ve sesi titriyordu.
“Ona karşı hislerim olduğunu bilmiyordu lakin çok misafirperverdi. Hislerimi göstermemeye çalıştım lakin kalbim… Kendi kendime bunun gerçek olmadığını söylüyordum, o benim tanıdığım kişi değildi.
“Sonra ona evrakları, konuşmaların ekran manzaralarını gösterdim. Böylelikle polise gidebilecekti. Yüzü değişmeye başladı. Sonra hastalarını bekletmek istemediğini söyledi, daha sonra yemeğe çıkmak üzere anlaştık.”
Yzabel, tüm olanlar hakkında konuştukları hoş bir gece geçirdiklerini söyledi. Kendi öyküsünü anlatan uzun metrajlı bir sinema çekmeye karar verdi. Türkiye’deki birtakım üretimci ve oyuncularla temasa geçmişti.
İstanbul’u ve cerrahı birkaç sefer daha ziyaret etti.
“İletişimimiz bir mühlet devam etti ve sonunda bitti. Hoştu ancak düzmece hesaplar ve dolandırıcılık öyküleriyle çok rahatsız edilmiş ve bıkmıştı.”
Cürüm duyuruları da yapıldı, lakin kâfi ispat bulunmadığı ve birçok yurt dışı kaynaklı olduğu için Türkiye’de bu tıp siber hataları takip etmek güç.
Yzabel’in kalbi kırıktı, bu mevzuyu kapatmak istiyor ve sinemasının buna yardımcı olmasını umuyor.
Bu üslup dolandırıcılığa maruz kalanlara ise bir iletisi var:
“Onlarla savaşmalıyız. Hayalet aşıkları avlamalıyız. Bence utandığımız için bu husus hakkında gereğince konuşmuyoruz.
“Sevilmek ve sevmek istediğimiz için bu uygulamalardayız. Uyuşturucu gibiler, gittikçe daha fazlasını istiyorsun. Bu sanal sevginin içinde kayboluyorsun”.
“Bu platformlar yeni beşerlerle tanışmak için düzgün, lakin onlarla bir an evvel görüşmeniz gerekiyor. Gerçek alakayı kaybetmemeliyiz, zira o vakit çok yalnız hissetmeye başlarsınız.”
*Murat cerrahın gerçek ismi değil, kimliği kendi isteğiyle tarafımızca korundu.
‘Catfishing’ nedir ve nasıl kaçınmak gerekir?
‘Catfishing’, sanal bir düzmece profil yaratarak, çoklukla duygusal alaka arayan insanları dolandırmak olarak tanımlanıyor.
Birleşik Krallık polisi, çoklukla inanç kazanmak ve hedeflenen bireye gerçek bir ilgi arandığına ikna etmek için büyük uğraş sarf edilen bu dolandırıcılığa karşı insanları uyarıyor. Kelam konusu dolandırıcılar, manipülatif, ikna ve istismar edici bir lisan kullanıyor.
İngiltere’deki bankacılık ve finans bölümünü temsil eden UK Finance için yapılan bir araştırmada, Ocak ve Kasım 2020 ortasında para havalelerini içeren bu cins romantik dolandırıcılıklarda bir evvelki yıla nazaran yüzde 20 artış olduğu tespit edildi. Araştırma, bu dolandırıcılıkların toplam bedelinin de tekrar bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 12 artarak 18,5 milyon sterline ulaştığı sonucuna ulaştı.
2019 yılında ise birebir araştırmaya nazaran ise flört sitelerini kullananların yüzde 27’sinin ‘catfishing’ teşebbüslerine maruz kaldı.
‘Catfishing’ dolandırıcılığından kaçınabilmek için;
- Çok fazla soru sorun. Sanal bir profilin verdiği bilgilere kolaylıkla güvenmeyin,
- Sohbet ettiğiniz bireye ilişkin bilgi ve toplumsal medya hesaplarını araştırın,
- Arkadaşlarınız ve ailenizle konuşun. Profilin gerçek görünüp görünmediği konusunda diğerlerinden tavsiye alın,
- Sohbetlerinizi arkadaşlık siteleri üzerinden yapın. Birini gerçek manada tanımadan önce ferdî numaranızı yahut e-postanızı vermekten kaçının,
- Ve asla para vermeyin. Şayet birisi sizden arkadaşlık sitesi üzerinden para isterse onlara para göndermeyin.
‘Deepfake’ nedir?
Deepfake, yapay zeka yardımları tarafından içerisinde yer alan yüzlerin değiştirildiği ya da dijital olarak taklit edildiği her tipten görüntülere verilen bir terim. Fotoğraf ve görüntülerdeki yüzleri çok gerçekçi biçimlerde değiştirmek için kullanılabilecek birçok farklı uygulama ve filtre mevcut. Lakin bunların hepsi yapay zeka kullanmıyor. Bu tabirdeki ‘deep’ sözü bir yapay zeka çeşidi olan ‘deep learning’ yani ‘derin öğrenme’den geliyor. Bu terim, insan beyninin nasıl çalıştığına benzerlik gösteren bir cins makine tahsili tekniğine karşılık gelir.
Kaynak: BBC, Age UK, UK Finance, UK Police
- Ses klonlama teknolojisi: Kimlere yarayabilir, riskleri neler?
- İnternette viral olan Tom Cruise’un deepfake görüntüsü neden ‘ürkütücü’?
- Deepfake teknolojisi: ‘İçerik üretiminin geleceği’ neden bu kadar tartışma yaratıyor?