TÜMTİS Genel Lideri Öztürk ‘esnaf kurye’ modelini kıymetlendirdi: İş Kanunu’na alışılmamış, kaldırılması gerekiyor

Motokuryelerin fiyat artışı ve özlük hakları için yaptığı hareketlerin akabinde ‘esnaf kurye’ modeli tartışmaya açıldı. Nakliyat işkolunda örgütlenen sendikalar, esnaf kurye modelinin kaldırılması gerektiğini belirtti. TÜMTİS Genel Lideri Kenan Öztürk, “Esnaf kurye üzere ucube bir model, bugünkü İş Kanunu’na terstir. Bu modelin ortadan kaldırılması lazım” dedi.

Türkiye’nin dört bir yanında motokuryeler, fiyat artışı ve özlük hakları için aksiyonlarını sürdürüyor. Sigortalı olarak çalışan kuryeler maaşlarının az olduğunu belirtirken kendi hesabına çalışan esnaf kuryeler ise özlük haklarındaki eksikliklere dikkat çekiyor.

Esnaf kurye modeline nazaran çalışan motokuryeler, şahıs şirketi kurarak kendilerine ilişkin araçlarla hizmet veriyor. Böylece şirketlerin çalışanına sağladığı garantiler, kıdem tazminatı ve sendikalaşmadan yoksun kalıyor. Esnaf kuryelerin bu duruma ait itirazları ise bu alanda yapılacak yasal düzenlemeleri gündeme getirdi.

Türkiye Gazetesi’nin haberine nazaran; Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu (BTK), işletmeler için yüzde 10 olan ‘kadrolu kurye çalıştırma’ hududunu artıracak ve şirketlere yeni yaptırımlarda bulunacak. Buna nazaran; kendi ekipmanını bulunduran kuryenin takımlı olarak şirketin bünyesinde çalışması bekleniyor. Böylece iş kazası geçiren bir kuryenin tedavi masrafları da şirket tarafından karşılanacak.

Kuryelerin örgütlenebildiği Tüm Taşıma Emekçileri Sendikası (TÜMTİS) ve Nakliyat İş Sendikası’nın genel liderleri da esnaf kurye modelinin kaldırılması gerektiğini savundu. 

“Bu kuralsız çalışmaya son verilmesi gerekmektedir”

TÜMTİS Genel Lideri Kenan Öztürk, Türkiye’de 200 bin civarında kuryenin çalıştığını belirtti. Öztürk, kurye hareketlerinin sendikaya üye olma sayısını artırdığını vurgulayarak şunları söyledi:

“Son bir haftada ağır halde üyelik oluyor. Sendikamıza çoklu iş kollarında üye olabiliyorlar. Bir devir arkadaşlarımız iş kolu değişikliği nedeniyle üye olamıyordu, üyelik yapınca kırmızıya düşüyordu. Son bir haftada sendikamıza üye olma sayısı bini aşmıştır ve hala bütün bölgelerde çalışmalarımız devam ediyor.

Esnaf kurye modeli, İş Kanunu’nda da tarifi olmayan bir çalışma biçimidir. Çalışma Üst Kurumu’nın bu alanda kesinlikle çalışma yapması lazım. Buradaki kuralsızlıkla ilgili bir çalışma yapılması lazım. Trendyol’da arkadaşlarımız iş durdular, kısmi bir artırım aldılar ancak bu problemleri çözmedi. Temel sorun, esnaf kurye modelinin ortadan kaldırılmasıdır. Bu türlü bir şey kabul edilmez. İnsanlara ‘aracını al gel, paket başı ödeme yapıyorum’… Orta şirketin hiçbir sorumluluğu yok, kıdem tazminatı, sendika hakkı yok. Toplumsal teminatı yok her şeyden evvel. Bu büsbütün bir kuralsızdır. Bu modelle çalışmanın yasaklanması gerekiyor.

“Bakanlık bütünlüklü bir tahlil önermelidir”

Esnaf kurye üzere ucube bir model, bugünkü İş Kanunu’na terstir. Bu modelin ortadan kaldırılması lazım. Taşerondan çok daha berbattır. Elbette ki taşeron uygulamasını savunmuyoruz lakin taşeron emekçinin hakkını ödemezse ana şirket çalışanın hakkından sorumludur en azından. Burada bu türlü bir şey de yok. Esnaf kuryenin hak ve alacağından kim sorumludur? O da muhakkak değil ortada. Sigortası, hakkı nasıl olur, o da muhakkak değil. Bizim burada teklifimiz, Üst Kurumun pandemiyle birlikte büyüyen bu alanda inceleme yapması, bu kuralsız çalışmaya son verilmesi gerekmektedir. Esnaf kurye modelinin kabul edilebilir bir yanı yoktur. Üst Kurumun müdahale etmesi gerekmektedir. 

Çalışma Üst Kurumu yetkilerinin kısmi birtakım açıklamaları basına yansıdı. Takımlı emekçi çalıştırma, yüzde 10’unun takımlı çalışması oranının üst çıkartılması üzere bir açıklama yapılmış. Bu açıklama, sorunu çözmekten çok uzak. Temel sorun, bu alanla ilgili Üst Kurumun bütünlüklü bir tahlil önermesidir.”

“Avrupa ülkelerinde yasak olan bir model”

Nakliyat İş Sendikası Genel Lideri Ali İstek Küçükosmanoğlu ise şunları söyledi:

“Mevcut İş Kanunu ve çalışma hayatının dışında bir münasebet durumu olduğu için ve tek taraflı olarak patronun çıkarlarını temel alan bir çalışma ilgisi olduğu için, kimi Avrupa ülkelerindeki örneklerde olduğu üzere esnaf kurye çalışma bağlantısının yasaklanması gerekir. Katiyetle bir yasal düzenlemeye gereksinimi var. Esnaf kurye modelinin yasaklanması gerektiğini düşünüyoruz.”

Küçükosmanoğlu, BTK’nın açıklamasına ait ise “Mevcut duruma nazaran, yüzde 10 sınırlaması üzere bir şeyi içeriyor lakin şöyle bir durum var: Demek ki sınırlamaya gereksinim var ve bu alaka garantisiz bir ilgi. O bakımından bizim yaklaşımımız, sınırlamak yerine esnaf kuryenin tümden yasaklanması” dedi. Küçükosmanoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Sendikaya olan ilgi arttı”

“Yapılan mukavelenin bir örneği bile esnaf kuryeye verilmiyor. Yasal ve yönetmeliklere uygun bir mukavele olsa herkesle paylaşılabilir. 

Bu süreçte sendikaya olan bir ilgi kaçınılmaz olarak arttı lakin iş kolu değiştiği için arkadaşlar üye olamıyor. Bu ortada elbette bu gayretle sendikamıza olan bir ilgi var. Direniş sürmekle bir arada, bu cins sefalet fiyatı dayatmalarıyla karşı karşıya kalmamak için buranın sendikalı ve toplu kontratlı bir tertibe geçmesi lazım, motokurye arkadaşlar bunun şuurunda.”

Son bir haftada bine yakın üye sayımız arttı. Eskişehir, Bursa, Samsun, Adana, Mersin’deki acentelerden dün sendikaya ulaşmışlar, ‘Bize sahip çıkın’ diye. Doğal bunlar da üyeliğe dönüşemiyor zira kimileri acente, kimileri esnaf kurye lakin bizimle birlikte, birlikte olmak istiyorlar.” (ANKA)