TÜSİAD Lideri Kaslowski: Enflasyonla çaba için üç bacaklı program lazım

Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Simone Kaslowski, enflasyonda tahlil için üç bacaklı bir programa gereksinim olduğunu söyledi. Kaslowski bu üç aracın hakikat kullanılması gerektiğini vurgularken, kelam konusu araçları ise para siyaseti, maliye siyaseti ve belirli kesimlerde üretimi destekleyecek yapısal değişimler olarak sıraladı.

Kaslowski, üç bacaklı programla ilgili tahlil tekliflerinin birinci aracını “Para siyasetinde çok genişlemeci uygulamalar yaptığınızda ülke para ünitesi şiddetli bedel kaybediyor ve bu da enflasyonu sıçratıyor. Sonra da bununla uğraş etmek mecburiyetinde kalıyorsunuz. Bizim son beş ayımızın özeti budur. Hatta son 5-6 yıldır enflasyon sorunumuzun arkasındaki temel etken budur” biçiminde tanımladı.

“Meseleye fiyattan başlarsak tedbirler süreksiz olur”

Dünya gazetesinden Hakan Güldağ’a konuşan Kaslowski, ikinci araç olarak saydığı maliye siyasetini ise “Bu siyaset para siyaseti ile ahenk içinde olmalı. Vergilerle çok oynuyoruz. Probleme sondan yani fiyattan başlarsak tedbirler süreksiz olur. Kaldı ki birinci kademede vergi indirimi ile fiyatı etkileseniz dahi, bu genişlemeci maliye siyasetidir. Vergi düşürmek orta vadede tekrar talep ve enflasyon yaratır. Son devirde besinde KDV indiriminde ise, hudutlu da olsa fiyat düşüşü göreceğiz elbette lakin bahis yalnızca besin değil. Sağlıktan eğitime, restorandan ulaştırmaya enflasyonu nasıl çözeceğiz? Türkiye’de derinleşen bir enflasyon sorunu mevcut” olarak açıkladı.

“Zincirin tüm basamaklarını düzeltmemiz gerekiyor”

Kaslowski, üçüncü önlemi ise şöyle açtı: “Buna mikro adımlar diyebiliriz. Örneğin besinde, tarımda arzı, üretimi desteklemek için hangi yapısal adımı atabildik… Depolamayı mı ulaştırma transferi mi çözebildik. Zayiat oranları ortada. Hal yasası çıktı mı? Baştan sona topraktan markete pazara gelene kadar bu zincirin tüm etaplarını düzeltmemiz gerekiyor. Pek çok kesimde birebir durum var; güç üzere.”

“Doğru bir programla enflasyon da CDS de düşer”

Enflasyonla vakit zaman tek bacaklı tahlillerle uğraş edildiğini anımsatan Kaslowski, “Ancak enflasyonu düşüremedik. Üçünü birebir anda yapmak lazım. Hakikat bir program ortaya konursa, enflasyon da düşer, ülke risk primi de yani CDS’ler de düşer. İş dünyası bu programa inanırsa, dünyada o algıyı değiştirmek için varını ağırı ortaya koyar, anlatır. Nitekim sürdürülebilir bir enflasyonla gayret planı uygularsak da gün sonunda risk primi düşer” dedi.

“Fiyat algısı kayboldu”

Enflasyonla çabada sondan başa gitmeye çalışmanın yani fiyattan başlamanın kusurlu olabileceğine değinen Kaslowski, “O fiyatı yaratan sebeplere bakmalısınız. Maalesef bu türlü enflasyonist ortamlarda fiyat konusu da istismar edilebiliyor. Kıymetli olan şartları o noktaya getirmemek. Husus buradan başlıyor. Hepimizde fiyat algısı kayboldu. Enflasyon yüzde 10’larda iken gündemde bu türlü bir meselemiz var mıydı? Yoktu. Demek ki sorun temelde denetimden çıkan enflasyondan kaynaklanıyor” diye konuştu.

“Tek neden kur değil”

Kaslowski, enflasyonla gayrette en kıymetli mevzunun enflasyonun yapısını anlamak olduğunu da kaydederek, şunları söyledi:

“Zannediyoruz ki tek sebep kur. Bu tam bu türlü değil. Kur tesirli ancak Türkiye’de yalnızca maliyet enflasyonu yok. Çok talebin yarattığı bir enflasyon da var. Örneğin birebir yanlışa Fed de düştü, ‘‘Geçici, arz yanlı” dedi, ama akabinde gördü ki talep taraflı bir enflasyon da mevcut. Sandıkları kadar süreksiz de değil. Para siyasetindeki gidişatı süratle değiştirdi. Biz ise Türkiye’de enflasyonun tek kaynağının maliyet tarafı olduğunu varsayıyoruz. Meğer çok talep de çok tesirli. Para siyasetini da bu kapsamda kullanmadığımız için enflasyon da yıllardır yükseliyor.”

“Enerji fiyatlarının sübyansüyonu kamu maliyesi açısından sürdürülebilir gözükmüyor”

“Güçte sağlıklı bir kıymetlendirme için hususa arz güvenliği, maliyet ve iklim değişikliği eksenlerinden bakmalıyız. Güce kesintisiz erişimin ekonomimiz üzerinde kritik tesirini geçtiğimiz haftalarda maalesef yüksek bedellerle deneyim ettik. Yenilenebilir güç potansiyelimizi azami biçimde devreye almalıyız. Güç tüketim verimliliğini teşvik etmeli; güç arz güvenliğine ve kalitesine yönelik altyapıyı güçlendirmeli; kaynak ve rezerv planlamasını tesirli bir formda yapmalıyız. Ve olağan ki en merkezi ehemmiyetteki hür piyasa uygulamalarından uzaklaşmamalıyız. Güç fiyatlarının sübvansiyonu kamu maliyesi açısından sürdürülebilir gözükmüyor. Bu durum katma bedelli gelişime yönelik yatırımları da öteliyor. Güce tüm kesitlerin erişimi değerli. Gereksinim sahibi vatandaşlarımıza direkt dayanak gerçek tarafta atılmış bir adım.

Takviyeler gereksinim sahibi kısımlara ve stratejik önceliği olan dallara uygun sistemlerle direkt verilmeli. Bunlar dışındaki uygulamalar hür piyasa ve iklim değişikliği ile gayret prensipleri üzerinden yürütülmeli. Böylelikle güçte arz güvenliğini sağlayacak yatırım iştahını koruyabiliriz. Arz çeşitliliğine, yenilenebilir güç dönüşümüne ve gücün kalitesine odaklanarak hem sanayicimiz hem tüketicimiz açısından uzun vadeli öngörülebilir ve sürdürülebilir güç idaresi tesis edebiliriz.“